ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣ
Ο στόχος αυτής της συνεδρίας είναι να παράσχει στους επαγγελματίες ψυχικής υγείας δεξιότητες αυτοσχεδιασμού, προκειμένου να βοηθήσει λήπτες με θέματα ψυχικής υγείας με ζητήματα θυμού και κοινωνικής απόρριψης να αναγνωρίσουν το συναίσθημά τους, να το διαχειριστούν και να το μετατρέψουν σε θετικό συναίσθημα.
Μέχρι το τέλος της συνεδρίας κάθε μέλος θα μπορεί:
– Να χρησιμοποιούν τεχνικές θεάτρου ως μια μεθοδολογία (μεθοδολογικό τρόπο) για την πρόληψη της συναισθηματικής βίας
– Να δημιουργούν εντός της ομάδας και μέσω τεχνικών αυτοσχεδιασμού μια «ασφαλή ζώνη» για οποιοδήποτε τύπο θυμάτων και επιτιθέμενων
– Να αναλύουν και να εμβαθύνουν στην ιστορία, στη σημασία της και τις συνέπειές της, στα μέλη της ομάδας, μέσω τεχνικών δράματος και δραστηριοτήτων ψηφιακού δράματος.
ΣΕΝΑΡΙΟ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ
Ο πρωταγωνιστής είναι ένας άνθρωπος με προβλήματα ψυχικής υγείας. Κατά τη διάρκεια της ζωής του, ξεκίνησε διάφορες φαρμακευτικές αγωγές. Στην αρχή, χειριζόταν πάντα την κατάσταση αρκετά καλά και πάντα ένιωθε πολύ καλύτερα, αλλά κάθε φορά που οι επαγγελματίες άλλαζαν τη θεραπεία του, μειώνοντας την αγωγή, πάντα υποτροπίαζε. Θυμάται ότι όταν ήταν στο σχολείο είχε έναν καθηγητή που δεν ήξερε πώς να τον αντιμετωπίσει ούτε πώς να χειριστεί την ψυχική του κατάσταση. Ο καθηγητής συνήθιζε να επιτίθεται στον πρωταγωνιστή προσβάλλοντάς τον όταν έδινε λάθος απάντηση στις ερωτήσεις και, ταυτόχρονα τον αγνοούσε όταν ήθελε να μάθει περισσότερα για το μάθημα ή όταν ήθελε να παρέμβει κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης. Το αγόρι αισθανόταν αγχωμένο και απογοητευμένο και προτιμούσε να φεύγει από το μάθημα. Ευτυχώς, κατά τη διάρκεια των άλλων μαθημάτων αντιμετωπιζόταν πάντα καλά από όλους τους καθηγητές. Ωστόσο, αισθανόταν άβολα και πάντα λιγότερο σημαντικός για την τάξη. Επιπλέον έχασε το ενδιαφέρον του για σπουδές και αυτό τον οδήγησε να εγκαταλείψει την σχολείο. Ο πρωταγωνιστής θυμάται όλες τις αμήχανες στιγμές που έπρεπε να αντιμετωπίσει και την τελική του απόφαση. Κάθε φορά ξεκινά ένα νέο φάρμακο, το ξεχνάει, αλλά μόλις σταματά να παίρνει τα χάπια, όλες οι αναμνήσεις έρχονται και πάλι στο μυαλό του και τον «ρίχνουν». Ωστόσο, οι επαγγελματίες εξακολουθούν να πιστεύουν σε αυτόν, επομένως του πρότειναν έναν διαφορετικό τρόπο ανάκαμψης, ακόμη και αν ο πρωταγωνιστής εξακολουθεί να πιστεύει ότι δεν θα θεραπευτεί ποτέ.
ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗΣ
Οι εκπαιδεύτριες / εκπαιδευτές (αν είναι δυνατό χρειάζονται 2 με 3 για αυτή τη συνεδρία) καλωσορίζουν τους συμμετέχοντες και τους ενημερώνουν για το σενάριο περίπτωσης (βλ. παραπάνω) μέσω αφήγησης. Αφού ενημερώσουν τους συμμετέχοντες για το σενάριο, οι εκπαιδεύτριες / εκπαιδευτές παρουσιάζουν τους στόχους της συνεδρίας επισημαίνοντας το είδος της επιθετικότητας, τα συναισθήματα και τις στρατηγικές αντιμετώπισης:
o Τύπος επιθετικότητας: επίμονες αναμνήσεις λεκτικής επιθετικότητας – συναισθηματική βία που έχει ως αποτέλεσμα τη συνολική έλλειψη αυτο-αποτελεσματικότητας και αυτοκαταστροφής
o Συναισθήματα: θυμός, ντροπή
o Αντιμετώπιση: στρεσογόνοι παράγονται που σχετίζονται με ψυχική ασθένεια / θυματοποίηση και αυτοστίγμα
o Αντιμετώπιση: λειτουργικές στρατηγικές αντιμετώπισης.
o Ερωτήσεις και απαντήσεις για να προβληματιστούν / να εργαστούν κατά τη διάρκεια της συνεδρίας σχετικά με την κατάσταση του σεναρίου:
1η ερώτηση
Σε ποιο σημείο του σεναρίου θεωρείτε ότι ο πρωταγωνιστής έπεσε θύμα βίας; Σε τι είδους βία αναφέρεται το σενάριο;
1η απάντηση
Ο πρωταγωνιστής είναι θύμα λεκτικής και συναισθηματικής βίας κατά τη διάρκεια της πρώιμης ζωής του όταν σπούδαζε στο σχολείο. Ο καθηγητής δεν ήξερε πώς να τον αντιμετωπίσει, επομένως έκανε τα πάντα για να αποκλείσει το νεαρό αγόρι από την τάξη. Ο δάσκαλος έκανε διακρίσεις και τον υποτιμούσε μπροστά στους υπόλοιπους συμμαθητές του.
2η ερώτηση
Πιστεύετε ότι οι σκέψεις, οι ενέργειες, τα συναισθήματα και οι στάσεις που υιοθέτησε ο πρωταγωνιστής του σεναρίου τον βοήθησαν να αντιμετωπίσει αυτήν την κατάσταση; Υπάρχουν εναλλακτικές ιδέες;
2η απάντηση
Ο άντρας κατά την νεαρή ηλικία ένιωσε απογοητευμένος και θυμωμένος. Προσπάθησε να αλλάξει το εκπαιδευτικό του μονοπάτι παρακολουθώντας άλλα μαθήματα, αλλά, λόγω της ψυχικής πίεσης που του είχε ασκήσει ο προηγούμενος καθηγητής του, άρχισε να αισθάνεται ανεπαρκής και επιπλέον φοβόταν να συμμετέχει κατά τη διάρκεια των συζητήσεων στην τάξη. Ο πρωταγωνιστής δεν θα έπρεπε να νιώθει ντροπιασμένος και θα έπρεπε να συνεχίσει στα μαθήματά αφού ο καθηγητής είναι ο μόνος που φταίει. Με την παρουσία του θα έδειχνε ότι ήταν αποφασισμένος και ικανός, όπως οποιοσδήποτε άλλος μαθητής.
3η ερώτηση
Ποιες άλλες παρεμβάσεις και ενέργειες θα μπορούσαν να βοηθήσουν περαιτέρω τον πρωταγωνιστή να αντιμετωπίσει αυτό το περιστατικό και άλλα παρόμοια συμβάντα στο μέλλον;
3η απάντηση
Θα ήταν απαραίτητο ο επαγγελματίας να εξηγήσει στον άντρα πως ό,τι αισθάνεται προέρχεται από παλιές αναμνήσεις και ότι τώρα είναι απόλυτα ικανός να το ξεπεράσει. Είναι σημαντικό να συνεργαστεί με τον πρωταγωνιστή, ώστε να καταλάβει ότι η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθηση πρέπει να χτιστούν από μέσα. Επιπλέον, θα ήταν καλή συμβουλή να προτείνει στον πρωταγωνιστή να ξανακάνει κάποια μαθήματα. Με αυτόν τον τρόπο θα αποδείξει στον εαυτό του ότι μπορεί να τα καταφέρει και, κατά συνέπεια, μπορεί επίσης να τερματίσει τη φαρμακευτική του αγωγή και να μην αισθανθεί ποτέ ξανά άσχημα.
Και επίσης:
– Ποιες είναι οι βασικές προβληματικές που εκτίθενται στο σενάριο;
– Πώς σχετίζονται τα θέματα που παρουσιάζονται στην παραπάνω περίπτωση με συγκεκριμένα συναισθήματα;
– Ποια είναι αυτά τα συναισθήματα;
Στη συνέχεια γίνεται μια συζήτηση και οι συμμετέχουσες/οντες εκφράζουν τις ιδέες τους. Με την ολοκλήρωση αυτής της ενότητας, οι συμμετέχουσες/οντες θα πρέπει να έχουν ξεκαθαρίσει ότι αυτό το υποθετικό σενάριο ασχολείται με: τη σχεσιακή επιθετικότητα που έχει ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό, τον οστρακισμό και ότι τα συναισθήματα στα οποία θα επικεντρωθεί αυτή η συνεδρία είναι ο θυμός και η ντροπή.
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ
Αυτή η συνεδρία πραγματοποιείται μεταξύ της εκπαιδεύτριας/του εκπαιδευτή (επαγγελματία τεχνικών αυτοσχεδιασμού) και των επαγγελματιών ψυχικής υγείας. Όλοι πρέπει να φορούν άνετα ρούχα και παπούτσια.
o Διάρκεια: 90 λεπτά.
o Αριθμός συμμετεχόντων: 6-20.
o Τόπος: Ένα δωμάτιο όπου υπάρχει χώρος για κίνηση.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Σε αυτές τις συνεδρίες προτείνεται ένα σύνολο δραστηριοτήτων για την αντιμετώπιση των συναισθημάτων που προκαλούνται από καταστάσεις λεκτικής βίας, ορισμένες δραστηριότητες μπορεί να είναι καταλληλότερες σε σχέση με κάποιες άλλες, για τους τελικούς εκπαιδευόμενους. Αυτό εξαρτάται από παράγοντες όπως η κουλτούρα τους ή η ψυχική τους ασθένεια (π.χ. δραστηριότητες που περιλαμβάνουν σωματική επαφή) . Ο επαγγελματίας ψυχικής υγείας που ηγείται της συνεδρίας μπορεί να παραλείψει ή να τροποποιήσει αυτές τις ασκήσεις προσαρμόζοντας αυτές στις ανάγκες των εκπαιδευομένων.
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Εισαγωγή
– Διάρκεια: 10 λεπτά.
– Περιγραφή: Παρουσιάζεται το σενάριο, οι ερωτήσεις και το συναίσθημα.
Εισαγωγικές Ασκήσεις – Εκπαίδευση στον αυτοσχεδιασμό
1. Άσκηση 1: «Γειά σου, σε ευχαριστώ!»
– Σκοπός: Ενεργοποίηση συνεργατικού συναισθήματος, θετική αποδοχή μιας παρόσρμησης και μετάδοση της
– Διάρκεια: 5 λεπτά.
– Περιγραφή: Ολόκληρη η ομάδα στέκεται σε κύκλο. Κάποια/ος δείχνει ένα άλλο άτομο με το χέρι του και λέει: «Γεια σου!» Το άτομο που απευθύνεται κουνάει το κεφάλι του και απαντά «Ευχαριστώ!». Είναι η σειρά αυτού του ατόμου να δείξει το επόμενο άτομο λέγοντάς της / του: «Γειά σου!». Συνεχίζεται με αυτόν τον τρόπο.
2. Άσκηση 2: Η μπάλα του θορύβου
– Σκοπός: ανάπτυξη ενέργειας.
Δημιουργία εμπιστοσύνης στην ώθηση/φορά.
Μείωση χρόνου σκέψης, άμεση αντίδραση
– Διάρκεια: 5 λεπτά.
– Περιγραφή: Οι συμμετέχουσες/οντες στέκονται σε κύκλο. Η μία / Ο ένας μετά την άλλη / τον άλλο κάνει έναν διαφορετικό ήχο και τον «περνάει» στην επόμενη / στον επόμενο. Κάθε ήχος επαναλαμβάνεται πρώτα από τον δέκτη και μετά αποστέλλεται ένας νέος ήχος στο επόμενο άτομο. Για να το υποστηρίξει αυτό σωματικά, ο «πομπός» κάνει μια κίνηση με το χέρι του (ή, αν δεν μπορεί, με κάποιο άλλο μέλος του σώματός του: πόδι, κεφάλι) σαν να «πετάει» τον ήχο και ο «δέκτης» αντιδρά σαν να «πιάνει» αυτόν τον ήχο. Μετά από λίγη ώρα η ταχύτητα μπορεί να αυξηθεί.
– 3. Άσκηση 3: Γύρος σύνδεσης
– Σκοπός: θετικός χειρισμός σφαλμάτων.
Ενίσχυση της συνειδητοποίησης ότι δεν είμαι «θύμα»
– Διάρκεια: 15 λεπτά.
– Περιγραφή: Όλοι οι συμμετέχουσες/οντες περπατούν ελεύθερα στο δωμάτιο. Υπακούοντας σε μια εσωτερική ώθηση, ένα άτομο σταματά και παραμένει ακίνητος για να τον δουν οι γύρω του. Εκείνη τη στιγμή, όλοι οι άλλες/οι συμμετέχουσες/οντες σταματούν ακριβώς όπου βρίσκονται. Το πρώτο άτομο (άτομο Α) επιλέγει ένα άλλο άτομο (το Β) και του «ρίχνει» μια λέξη που έχει σκεφτεί. Η λέξη μπορεί να είναι τυχαία ή μπορεί να σχετίζεται με κάτι πιο προσωπικό: την αγάπη, το φόβο ή το μίσος. Όταν το κάνει αυτό, δείχνει το άτομο που έχει επιλέξει με το χέρι του. Το άτομο Β, με τη σειρά του, δείχνει ένα άλλο άτομο (το άτομο Γ), συνδέοντας την προηγούμενη λέξη με μια νέα λέξη. Έτσι πάει. Όποτε κάποιο άτομο διστάζει για πολύ ώρα ή δεν έχει καμία λέξη έτοιμη να πει (δηλ. όποτε ένα άτομο είναι υπερβολικά «μέσα στο κεφάλι του»), με ενθουσιασμό σηκώνει τα χέρια του στον αέρα και φωνάζει με όσο το δυνατόν πιο θετική διάθεση: «Ξανά!» . Όταν συμβεί αυτό, όλοι οι συμμετέχοντες μπορούν να επιστρέψουν στη φάση του βαδίσματος έως ότου κάποιο άλλο άτομο σταματήσει και πάλι για να ξεκινήσει ένας άλλος γύρος συσχέτισης. Οφείλουμε να εστιάσουμε στη θετική ενέργεια που θα εκφράζει το «Ξανά!» παρά στη σωστή συσχέτιση των λέξεων.
– 4. Άσκηση 4: Περνώντας κάτι γύρω
– Σκοπός: Να ζεις τη στιγμή και να παίρνεις μια απόφαση.
Θετική αποδοχή ως επιβεβαίωση της απόφασης
– Διάρκεια: 20 λεπτά.
– Περιγραφή: Οι συμμετέχουσες/οντες στέκονται σε κύκλο. Ένα οποιοδήποτε αντικείμενο (π.χ. ένα κύπελλο) δίνεται με τη σειρά από άτομο σε άτομο στον κύκλο. Από αυτό το αντικείμενο, ένα νέο αντικείμενο δημιουργείται μέσω παντομίμας κάθε φορά που το παίρνει στα χέρια του ένα άτομο. Αυτό που δημιουργείται δεν έχει καμία σχέση με το πραγματικό αντικείμενο. Το «καινούργιο» αντικείμενο δίνεται τώρα ως δώρο στο άτομο στα δεξιά, ενώ το άτομο στα δεξιά ή όλη η ομάδα μπορούν να προσπαθήσουν να μαντέψουν τι αντικείμενο είναι αυτό που έφτιαξε αυτός που έδωσε το αντικείμενο. Η/Ο παραλήπτης ενθαρρύνεται ώστε να είναι ευχαριστημένος με το δώρο που έλαβε, είτε έχει αναγνωρίσει το αντικείμενο είτε όχι. Οι συμμετέχουσες/οντες θα πρέπει να γνωρίζουν ότι ο πολύς χρόνος που αφιερώνεται όταν σκεφτόμαστε μια πρωτότυπη ιδέα μπορεί να δημιουργήσει άγχος. Πρέπει να ακολουθήσουν την πρώτη σκέψη που έρχεται στο μυαλό τους μόλις πιάσουν το αντικείμενο στα χέρια τους. Η θετική αποδοχή του παραλήπτη βοηθά εδώ.
– 5. Άσκηση 5: Εύρηκα
– Σκοπός: γιορτάζοντας τα λάθη.
Κατανοώντας την «αποτυχία» ως κάτι θετικό («Απότυχε με χαρά»)
– Διάρκεια: 10 λεπτά.
– Περιγραφή: Οι συμμετέχουσες/οντες στέκονται σε κύκλο. Με φορά προς τα δεξιά, λέει η καθεμία / ο καθένας στην άλλη / στον άλλο τη φράση «Εύρηκα» και όσο πιο γρήγορα γίνεται. Η καθεμία / ο καθένας μπορεί να διακόψει τη διαδικασία λέγοντας τη φράση «Μπούμερανγκ» σε αυτήν / αυτόν που της / του έδωσε τη φράση «Εύρηκα». Όταν συμβαίνει αυτό, συνεχίζεται το παιχνίδι προς την αντίθετη φορά, αλλά αυτή τη φορά με τη λέξη «Καταμαράν». Και σε αυτή τη φορά είναι δυνατή η αλλαγή κατεύθυνσης ανά πάσα στιγμή χρησιμοποιώντας τη λέξη «Μπούμερανγκ», και πάλι με το «Εύρηκα» προς τα δεξιά. Φυσικά, θα γίνεται το ένα «λάθος» μετά το άλλο, καθώς ο γρήγορος ρυθμός δεν θα αφήνει χρόνο για σκέψη και σωστή άρθρωση. Κάθε φορά που κάποιος κάνει λάθος, δηλαδή η λέξη προφέρεται λάθος ή το άτομο σκέφτεται πολύ, πρέπει να βγει από τον κύκλο, να τρέξει γύρω γύρω κύκλο και να επιστρέψει στη θέση του, ενώ η λέξη εξακολουθεί να «γυρνά» στον κύκλο.
6. Άσκηση 6: Είμαι δέντρο
-Σκοπός: γρήγορη σύνδεση.
παίρνοντας αποφάσεις.
δημιουργώντας εικόνες μαζί
-Διάρκεια: 15 λεπτά.
-Περιγραφή: Αυτή η άσκηση μπορεί να εκτελεστεί σαν να είμαστε μπροστά σε μια «θεατρική σκηνή». Ένα άτομο περπατά στη μέση του δωματίου, ενώ όλοι οι άλλοι στέκονται σε μια σειρά μπροστά του. Το πρώτο άτομο παίρνει μια ανάλογη στάση και λέει δυνατά και καθαρά: «Είμαι δέντρο!» Ένα δεύτερο άτομο ενώνεται και συμπληρώνει την εικόνα του δέντρου με μια αντίστοιχη φράση της επιλογής του, π.χ. «Είμαι μια ρίζα». Ένα τρίτο άτομο κάνει το ίδιο, χρησιμοποιώντας μια άλλη, νέα φράση που να ταιριάζει με την προηγούμενη εικόνα, π.χ. «Είμαι δρυοκολάπτης». Το πρώτο άτομο διαλέγει τώρα ένα από τα άτομα που έχουν ενταχθεί στην ομάδα και μεταφέρει αυτήν την εικόνα στο κοινό, π.χ. «Παίρνω τον δρυοκολάπτη μαζί μου! Το άτομο που είχε πει ότι είναι η «ρίζα» παραμένει τώρα στη σκηνή και επαναλαμβάνει την ατάκα του ξανά. Τώρα προστίθενται δύο νέα άτομα, με δυο νέες φράσεις. Έτσι, τα τρία άτομα δημιουργούν μια εντελώς νέα εικόνα, π.χ. «Είμαι οδοντίατρος» και «Είμαι ο αναισθησιολόγος». Με αυτόν τον τρόπο το παιχνίδι συνεχίζεται και συνεχίζεται…
– 7. Άσκηση 7: Παιχνίδι μουσείου
-Σκοπός: γρήγορη σύνδεση.
παίρνοντας αποφάσεις.
δημιουργήστε εικόνες μαζί.
εμπνευστείτε από τη στιγμή
-Διάρκεια: 25 λεπτά.
-Περιγραφή: Δυο, οποιαδήποτε, άτομα περπατούν ταυτόχρονα στη μέση του δωματίου και ποζάρουν με ένα τρόπο που επιλέγουν. Κανένα από αυτά δεν χρειάζεται να ξέρει τι σημαίνει η στάση τους. Μια/Ένας εκπαιδεύτρια/εκπαιδευτής κι μια συμμετέχουσα / ένας συμμετέχων μπαίνουν στην ομάδα και αναλαμβάνουν τη λειτουργία του «ξεναγού των μουσείων». Αυτά τα άτομα εμπνέονται από τις πόζες των πρώτων δύο και εξηγούν στα άλλα άτομα τι απεικονίζουν τα αγάλματα και τι αντιπροσωπεύουν αυτά τα δύο άτομα. Εδώ είναι απολύτως εντάξει να «γλιστρήσουμε» στο παράλογο (π.χ.: «Εδώ βλέπουμε τον ήλιο και το φεγγάρι καθώς πολεμούν σε έναν ανελέητο αγώνα πυγμαχίας και μπορούμε να δούμε από τη στάση του ήλιου ότι μόλις κέρδισε τον αγώνα!») ). Μετά από μερικές προτάσεις, το κοινό μπορεί να κάνει ερωτήσεις σχετικά με το άγαλμα, τις οποίες φυσικά πρέπει να απαντήσει ο «ξεναγός των μουσείων». Στη συνέχεια, μια ομάδα από τρία διαφορετικά άτομα μαζί με εκπαιδεύτρια/εκπαιδευτή, θα δημιουργήσουν μια εντελώς νέα κατάσταση στο μουσείο.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
– Διάρκεια: 5 λεπτά.
– Περιγραφή: Στο τέλος της συνεδρίας η εκπαιδεύτρια/η εκπαιδεύτρια / ο εκπαιδευτής θα υποβάλει ερωτήσεις που θα διεγείρουν τον προβληματισμό, δηλαδή «Πώς νομίζετε ότι η παραπάνω συνεδρία συνδέεται με το συναίσθημα που αντιμετωπίζουμε;», «Τι θεωρήσατε βοηθητικό και / ή χρήσιμο;» και ούτω καθεξής. Στη συνέχεια, θα καλέσει τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες να εντοπίσουν τι «τράβηξε» την προσοχή τους, τι κέρδισαν και τι θέλουν να κρατήσουν ως σημείο αναφοράς από όλη την παραπάνω διαδικασία, καθώς και να υποβάλουν ερωτήσεις σχετικά με τις παραπάνω ασκήσεις.
