ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣ

Ο στόχος αυτής της συνεδρίας είναι να βοηθήσει άτομα με ψυχικές ασθένειες που αισθάνονται αγχωμένα και λυπημένα να αναγνωρίσουν τα συναισθήματά τους, να τα διαχειριστούν και να τα μετατρέψουν σε θετικά συναισθήματα. Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής λέει στις/στους φροντιστές ότι πρόκειται να τους παράσχει δεξιότητες αυτοσχεδιασμού προκειμένου να βοηθήσουν τους ασθενείς με προβλήματα άγχους και θλίψης.

Μέχρι το τέλος της συνεδρίας κάθε μέλος θα μπορεί:

– να εφαρμόσει θεατρικές τεχνικές και τεχνικές αυτοβελτίωσης μέσω θεατρικών συνεδριών

– να χρησιμοποιεί τη μάσκα ως υποστηρικτική τέχνη και εργαλείο για εφαρμοσμένες τεχνικές θεάτρου

– να κάνει τις/τους ασθενείς να αισθάνονται αυτοπεποίθηση και ικανές/οί να εκτελούν και να δημιουργούν

Γι ‘αυτό θα χρησιμοποιήσουμε μάσκες, των οποίων η χρήση έχει διττή υπόσταση, από τη μία πλευρά, οι μάσκες επιτρέπουν στους ανθρώπους να «κρύβονται» πίσω τους, να ανακαλύπτουν εκ νέου τις δυνατότητές τους, το σώμα τους, τα συναισθήματά τους και να τα εκφράζονται πίσω από την άνεση της μάσκας και, από την άλλη, καθώς, η μάσκα πρέπει να κατασκευαστεί, υπάρχει ένα απτό αποτέλεσμα που μπορεί να ενδυναμώσει την αυτοπεποίθηση τις/του ασθενούς.

ΣΕΝΑΡΙΟ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ

Ο πρωταγωνιστής είναι ένας νεαρός άνδρας με ψυχική ασθένεια που, τους τελευταίους μήνες, πηγαίνει σε ένα κέντρο ημέρας.
Οι επαγγελματίες των κοινωνικών υπηρεσιών εργάζονται για να βελτιώσουν την αυτονομία και την αποφασιστικότητα του άνδρα, καθώς έχει προβλήματα αυτοεκτίμησης και συναισθηματικής εξάρτησης από τους γονείς του. Οι τελευταίοι επιθυμούν να τον ελέγχουν, είναι κτητικοί και δεν του αφήνουν «χώρο» για να είναι αυτόνομος. Φοβούμενοι ότι μπορεί να «μπει σε προβλήματα» ή «να πληγωθεί», δεν αφήνουν τον πρωταγωνιστή να βγει έξω μόνος του. Όταν έχει δραστηριότητες στο κέντρο ημέρας, τον πηγαίνουν εκεί και μετά έρχονται να τον πάρουν. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, καλούν τις/τους επαγγελματίες του κέντρου να βεβαιωθούν ότι ο νεαρός άνδρας είναι ακόμα εκεί. Κάνει πρόοδο και επιτυγχάνει καλά αποτελέσματα. Παρόλα αυτά, όταν οι γονείς του είναι παρόντες, μπλοκάρει και φαίνεται να χάνει την ικανότητά του να εκφράζεται και να επικοινωνεί τις ανάγκες του. Γίνεται ξαφνικά πιο αναποφάσιστος, αβέβαιος και ανήσυχος. Μετά από λίγο, οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας που εργάζονται στο κέντρο ημέρας αποφασίζουν να μιλήσουν στους γονείς για την πρόοδο που έχει σημειώσει ο γιος τους. Ωστόσο, δεν φαίνεται να ενδιαφέρονται για τα καλά νέα για τα οποία ενημερώνονται και συνεχίζουν να επιδεικνύουν την ίδια προστατευτική στάση απέναντί του. Από την άλλη πλευρά, ο πρωταγωνιστής συνεχίζει να δείχνει μια ξαφνική έλλειψη αυτονομίας μόνο όταν οι γονείς του είναι κοντά.

ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣ

 Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής καλωσορίζει τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες και τους ενημερώνει για το σενάριο περίπτωσης (βλ. παραπάνω) είτε μέσω παρουσίασης power point είτε προφορικά. Αφού ενημερώσει τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες για το σενάριο, η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής παρουσιάζει τους στόχους της συνεδρίας επισημαίνοντας το είδος της επιθετικότητας, τα συναισθήματα και τις στρατηγικές αντιμετώπισης:
o Τύπος επιθετικότητας: παράδειγμα σχεσιακής επιθετικότητας - συναισθηματική βία.
o Συναισθήματα: άγχος, θλίψη.
o Αντιμετώπιση: στρεσογόνοι παράγοντες που σχετίζονται με ψυχική ασθένεια / κοινωνικό στίγμα.
o Αντιμετώπιση: λειτουργικές στρατηγικές αντιμετώπισης.
o Ερωτήσεις και απαντήσεις:
 1η ερώτηση

Σε ποιο σημείο του σεναρίου θεωρείτε ότι ο πρωταγωνιστής έπεσε θύμα βίας; Σε τι είδους βία αναφέρεται το σενάριο;

1η απάντηση

Οι γονείς του πρωταγωνιστή τον προστατεύουν και τον ελέγχουν. Τον αντιμετωπίζουν σαν να μην είναι σε θέση να είναι ανεξάρτητος, ακόμα κι αν έχει αποδείξει το αντίθετο. Η βία διαπράττεται από τους γονείς καθ’ όλη την περίοδο στην οποία αναφέρεται η ιστορία.

2η ερώτηση

Πιστεύετε ότι οι σκέψεις, οι ενέργειες, τα συναισθήματα και οι στάσεις που υιοθέτησε ο πρωταγωνιστής του σεναρίου τον βοήθησαν να αντιμετωπίσει αυτήν την κατάσταση; Υπάρχουν εναλλακτικές ιδέες;

2η απάντηση

Αισθάνεται αδύναμος και δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητος. Ωστόσο, είναι «αναποφάσιστος, αβέβαιος και ανήσυχος» μόνο όταν οι γονείς του είναι παρόντες. Έχει βελτιώσει την αυτονομία και την αυτοεκτίμησή του, αλλά φοβάται να αποτύχει μπροστά στους γονείς του. Πρέπει πάντα να υπενθυμίζει στον εαυτό του ότι είναι σε θέση να λάβει τις δικές του αποφάσεις και ότι οι άλλοι πρέπει να τις σεβαστούν.

3η ερώτηση

Ποιες άλλες παρεμβάσεις και ενέργειες θα μπορούσαν να βοηθήσουν περαιτέρω τον πρωταγωνιστή να αντιμετωπίσει αυτό το περιστατικό και άλλα παρόμοια συμβάντα στο μέλλον;

3η απάντηση

Οι επαγγελματίες θα πρέπει να συνεχίσουν να επικυρώνουν τις πράξεις του πρωταγωνιστή και να τον οδηγήσουν στη συνειδητοποίηση ότι όλοι μπορούν να αποτύχουν: δεν υπάρχει μάθηση χωρίς να κάνουν λάθη.

Και επίσης:

– Ποιες είναι οι βασικές προβληματικές που εκτίθενται στο σενάριο;

– Πώς σχετίζονται τα θέματα που παρουσιάζονται στην παραπάνω περίπτωση με συγκεκριμένα συναισθήματα;

– Ποια είναι αυτά τα συναισθήματα;

Στη συνέχεια γίνεται μια συζήτηση και οι συμμετέχουσες/οντες εκφράζουν τις ιδέες τους. Με την ολοκλήρωση αυτής της ενότητας, οι συμμετέχουσες/οντες θα πρέπει να έχουν ξεκαθαρίσει ότι αυτό το υποθετικό σενάριο ασχολείται με: τη σχεσιακή επιθετικότητα που έχει ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό, τον οστρακισμό και ότι το συναίσθημα στο οποίο θα επικεντρωθεί αυτή η συνεδρία είναι το άγχος και η θλίψη.

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ

Αυτή η συνεδρία πραγματοποιείται μεταξύ της εκπαιδεύτριας/του εκπαιδευτή (επαγγελματία τεχνικών αυτοσχεδιασμού) και των επαγγελματιών ψυχικής υγείας. Όλοι πρέπει να φορούν άνετα ρούχα και παπούτσια.

o Διάρκεια: 90 λεπτά.

o Αριθμός συμμετεχουσών/όντων: 6-20.

o Τόπος: Ένα δωμάτιο όπου υπάρχει χώρος για κίνηση.

o Υλικά και εργαλεία: 20-30 λευκές μάσκες, μια μάσκα πουλιού, χαρτόνι, χρωματιστά μολύβια, στυλό και μολύβια.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Σε αυτές τις συνεδρίες προτείνεται ένα σύνολο δραστηριοτήτων για την αντιμετώπιση των συναισθημάτων που προκαλούνται από καταστάσεις λεκτικής βίας, ορισμένες δραστηριότητες μπορεί να είναι καταλληλότερες σε σχέση με κάποιες άλλες για τους τελικούς αποδέκτες/εκπαιδευόμενους. Αυτό εξαρτάται από παράγοντες όπως η κουλτούρα τους ή η ψυχική τους ασθένεια (π.χ. δραστηριότητες που περιλαμβάνουν σωματική επαφή). Ο επαγγελματίας ψυχικής υγείας που θα ηγηθεί της εκάστοτε συνεδρίας στους λήπτες μπορεί να παραλείψει ή να τροποποιήσει κάποιες από τις ασκήσεις προσαρμόζοντας τες στις ανάγκες των εκπαιδευομένων.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Εισαγωγή

Διάρκεια: 10 λεπτά.

Περιγραφή: Παρουσιάζεται το σενάριο, οι ερωτήσεις και τα συναισθήματα.

Εισαγωγικές  Ασκήσεις – Εκπαίδευση στον αυτοσχεδιασμό

Ζέσταμα: Αν οι εκπαιδεύτριες/εκπαιδευτές θέλουν να συμπεριλάβουν ασκήσεις χαλάρωσης (π.χ. διατάσεις, ζέσταμα σώματος κ.λπ.) μπορούν να αφιερώσουν 5 λεπτά πριν τη συνεδρία. Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι οι συμμετέχουσες/συμμετέχοντες με κινητικά προβλήματα μπορούν να εκτελούν τις ασκήσεις καθισμένοι, χρησιμοποιώντας τα μέλη του σώματός του που κινούνται και τη φαντασία τους.

Σημείωση: όλες οι ασκήσεις που έχουν σωματική επαφή και/ή κίνηση μπορούν να αντικατασταθούν από: α) την/τον εκπαιδεύτρια/εκπαιδευτή να εκτελεί την άσκηση και να εξηγεί, β) την/τον εκπαιδεύτρια/εκπαιδευτή να εκτελεί την άσκηση και η ομάδα να τον καθοδηγεί και γ) την ομάδα να είναι καθισμένη σε καρέκλες και να αφηγείται, να φαντάζεται και/ή να μοιράζονται ην κίνηση ή σωματοποίηση.

Η/ο εκπαιδεύτρια/εκπαιδευτής μπορεί να βοηθήσει τους συμμετέχοντες υπενθυμίζοντάς τους κινήσεις ή λέξεις για να τους διευκολύνει με τις ασκήσεις.

1. Άσκηση 1: Περπάτημα και επαφή
- Σκοπός: Γνωριμία μεταξύ των ατόμων της ομάδας, συμμετοχή στην ομάδα, αντίληψη των δυνατοτήτων του σώματος, επικοινωνία, δημιουργικότητα.
- Διάρκεια: 5 λεπτά.
- Περιγραφή: Οι συμμετέχουσες/οντες είναι διάσπαρτοι στο δωμάτιο. Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής τους ζητά να αρχίσουν να περπατούν ελεύθερα στο χώρο. Πρέπει να προσπαθούν να καλύψουν ολόκληρο το χώρο και να λαμβάνουν υπόψη τους ότι πρέπει να κινούνται προς τα σημεία όπου υπάρχει ελεύθερος χώρος. Αφού περπατήσουν για περίπου 30 δευτερόλεπτα και χωρίς να σταματήσει το περπάτημα, Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής ζητά από τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες να αρχίσουν να βλέπουν ο ένας τον άλλον. Στην αρχή, απλώς κοιτάζουν ο ένας τον άλλον και προχωρούν. Όταν η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής αισθάνεται ότι οι συμμετέχουσες/οντες έχουν εξαντλήσει αυτό το κομμάτι της άσκησης (μετά από περίπου ένα λεπτό), η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής τους ζητά να αγγίζουν ο ένας τον άλλον με τα χέρια τους όταν συναντιούνται, σαν να χαιρετιούνται, και μετά να συνεχίζουν το περπάτημα. Αυτό θα μπορούσε να συνεχιστεί για κάποιο χρονικό διάστημα. Έπειτα, όταν οι συμμετέχουσες/οντες συναντιούνται, υπάρχει ένα συναίσθημα που διέπει τη  συνάντησή τους. Αυτή τη φορά η συνάντηση θα διαρκέσει περισσότερο. Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής λέει: «Όταν θα συναντηθείτε, θα χαρείτε που θα δείτε η μία / ο ένας την άλλη / τον άλλον», «Όταν θα συναντηθείτε θα είστε επιφυλακτικοί», «Όταν θα συναντηθείτε θα είστε λυπημένοι» και ούτω καθεξής. Θα εκφραστούν τόσα συναισθήματα όσο η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής ορίσει με τα λόγια της / του. Ωστόσο, πρέπει πάντα να έχετε κατά νου να τελειώσετε με ένα θετικό συναίσθημα. Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής εξακολουθεί την άσκηση για όσο διάστημα κρίνει ότι χρειάζεται.
2. Άσκηση 2: Προσθήκη κινήσεων
- Σκοπός: Συμμετοχή στην ομάδα, αντίληψη των δυνατοτήτων του σώματος (και της φωνής), μνήμη, ακρίβεια, επικοινωνία, δημιουργικότητα, διασκέδαση, απελευθέρωση.
- Διάρκεια: 5 λεπτά.
- Περιγραφή: Οι συμμετέχουσες/οντες σχηματίζουν έναν κύκλο. Ένα μέλος της ομάδας εκτελεί μια απλή κίνηση, για παράδειγμα, σηκώνει το χέρι του. Η συμμετέχουσα/ο συμμετέχων στα δεξιά εκτελεί την ίδια κίνηση, προσθέτοντας και μία κίνηση της / του. Η/Ο επόμενος συμμετέχουσα/ων εκτελεί τις δύο πρώτες κινήσεις, προσθέτοντας μία νέα κίνηση της / του και ούτω καθεξής, έως ότου κάποιος ξεχάσει την ακολουθία. Τότε ξεκινάνε ξανά. Η άσκηση μπορεί να επαναληφθεί για μερικές φορές, με στόχο τη συγκέντρωση και τη σύνδεση της ομάδας.
- Παραλλαγή: Μια παραλλαγή μπορεί να γίνει με ήχους ή / και με τον συνδυασμό ήχου και κίνησης. Συνιστάται η αναπαραγωγή και των τριών εκδόσεων.

3. Άσκηση 3: Μαντεύοντας έναν θόρυβο

- Σκοπός: Γνωριμία, αλληλεπίδραση, συμμετοχή σε ζευγάρια, αντίληψη των δυνατοτήτων του σώματος και της φωνής, επικοινωνία, δημιουργικότητα, φαντασία.
- Διάρκεια: 4 λεπτά.
- Περιγραφή: Οι συμμετέχουσες/οντες παραμένουν στον κύκλο και κάθονται κάτω. Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής χωρίζει τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες σε ζευγάρια. Με τη σειρά τους, όλα τα ζευγάρια στέκονται στη μέση του κύκλου πλάτη με πλάτη, έτσι ώστε να μην μπορούν να δουν τι κάνουν. Μια συμμετέχουσα / Ένας συμμετέχων ξεκινά κάνοντας έναν θόρυβο, όπως έναν χτύπο με τα χέρια της / του ή έναν θόρυβο με το πόδι της / του και ούτω καθεξής. Η άλλη συμμετέχουσα / Ο άλλος συμμετέχων, χωρίς να βλέπει, πρέπει να περιγράψει την κίνηση. Όταν ένα ζευγάρι εκτελέσει 4-6 διαφορετικούς θορύβους, μπορεί να επιστρέψει στον κύκλο και ένα άλλο ζευγάρι παίρνει τη θέση του.
4. Άσκηση 4: Αντιδρώντας σε έναν θόρυβο
- Σκοπός: Γνωριμία, αλληλεπίδραση, συμμετοχή σε ζευγάρια, αντίληψη των δυνατοτήτων του σώματος και της φωνής, επικοινωνία, δημιουργικότητα, φαντασία.
- Διάρκεια: 4 λεπτά.
- Περιγραφή: Οι συμμετέχουσες/οντες εξακολουθούν να κάθονται στον κύκλο, Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής μπορεί να διατηρήσει τα ίδια ζευγάρια ή μπορεί να τα αλλάξει. Αυτό συνιστάται, ώστε να γνωρίζονται περισσότεροι συμμετέχουσες/οντες μεταξύ τους. Ωστόσο, εξαρτάται από την εκπαιδεύτρια  / τον εκπαιδευτή, η οποία / ο οποίος θα διαχειριστεί την ομάδα και θα ανιχνεύσει τη δυναμική της. Με τη σειρά τους, όλα τα ζευγάρια στέκονται στη μέση του κύκλου πλάτη με πλάτη, έτσι ώστε να μην μπορούν να δουν τι κάνουν. Μια συμμετέχουσα / Ένας συμμετέχων ξεκινά κάνοντας έναν θόρυβο, όπως έναν χτύπο με τα χέρια της / του ή έναν θόρυβο με το πόδι της / του και ούτω καθεξής. Η άλλη συμμετέχουσα / Ο άλλος συμμετέχων, χωρίς να βλέπει, πρέπει να αντιδράσει σε αυτά τα ερεθίσματα. Μπορεί να φωνάξει, να ψιθυρίσει, να λυγίσει το σώμα της / του και ούτω καθεξής. Όταν ένα ζευγάρι εκτελέσει 4-6 διαφορετικούς θορύβους, μπορεί να επιστρέψει στον κύκλο και ένα άλλο ζευγάρι παίρνει τη θέση του.
  Εναλλακτική: η άσκηση μπορεί να εκτελεστεί σε ομάδες. Για παράδειγμα, το άτομο που εκτελεί τους ήχους των κινήσεων μπορεί να είναι κρυμμένο από την υπόλοιπη ομάδα και η ομάδα μπορεί να μαντεύει συλλογικά.
 5. Άσκηση 5: Περιγράφοντας
- Σκοπός: Μνήμη, προσοχή στη λεπτομέρεια, παρατήρηση, επικοινωνία, δημιουργικότητα, ακρίβεια και νοητική ακολουθία, δύναμη να εκφραστείς και να μιλήσεις για τις άλλες / τους άλλους, ενσυναίσθηση.
- Διάρκεια: 3 λεπτά.
- Περιγραφή: Οι συμμετέχουσες/οντες κάθονται στον κύκλο. Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής ζητά από έναν από τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες να γυρίσει την πλάτη του στον κύκλο και να αρχίσει να περιγράφει μια άλλη συμμετέχουσα/έναν άλλο συμμετέχοντα. Το άτομο που περιγράφει πρέπει να ξεκινά από τα εξωτερικά χαρακτηριστικά. Όταν η πρώτη συμμετέχουσα / ο πρώτος συμμετέχων ολοκληρώσει την περιγραφή των εξωτερικών χαρακτηριστικών, θα πρέπει να γυρίσει στον κύκλο, να προσθέσει τις λεπτομέρειες που έχασε και να πει κάτι ωραίο για το άτομο που περιγράφεται. Η ίδια διαδικασία πρέπει να πραγματοποιηθεί από όλους τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες.
- Παραλλαγή 1: Το άτομο που περιγράφεται βγαίνει από τον κύκλο και κρύβεται για να επιτρέψει στις/στους συναδέλφους του να το περιγράψουν και μετά να παρουσιάσει τον εαυτό του όταν όλοι οι συμμετέχουσες/οντες πιστεύουν ότι έχουν ολοκληρώσει την περιγραφή του. Στη συνέχεια, η συμμετέχουσα / ο συμμετέχοντας που περιέγραψαν μπορεί να σταθεί στο κέντρο του κύκλου και κάθε συμμετέχουσα/ων μπορεί να πει ένα ωραίο πράγμα για αυτήν / αυτόν.
Παραλλαγή 2: Το άτομο που περιγράφεται μπορεί να σταθεί στο κέντρο του κύκλου και οι συνάδελφοί του μπορούν να το κοιτάξουν, να το περιγράψουν λεπτομερώς και μετά να πουν κάτι ωραίο γι' αυτήν/όν.
- Παραλλαγή 3: Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής μπορεί να δείξει ένα αντικείμενο στις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες, να το κρύψει και μετά να ζητήσει από τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες να το περιγράψουν.
 6. Άσκηση 6: Μοναδικό άτομο
- Σκοπός: Συμμετοχή σε μια ομάδα, ενσυναίσθηση, επικοινωνία, δημιουργικότητα, φαντασία, δύναμη να εκφραστεί κάποια/ος και να μιλήσει για άλλες/ους.
- Διάρκεια: 7 λεπτά.
- Περιγραφή: Οι συμμετέχουσες/οντες στέκονται στον κύκλο. Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής τους λέει ότι η φράση που πρόκειται να χρησιμοποιήσει σε αυτό το παιχνίδι είναι η εξής: «Είμαι το πιο μοναδικό άτομο σε ολόκληρο τον κόσμο γιατί…» και τότε θα πρέπει να πουν κάτι μοναδικό, εξαιρετικό, αστείο ή ωραίο για τον εαυτό τους, όπως ένα αγαπημένο χρώμα, ένα φαγητό, ένα μέρος όπου θέλουν να πάνε, μια δραστηριότητα που θέλουν να κάνουν. Κάθε συμμετέχων θα λέει μόνο ένα πράγμα κάθε φορά. Στη συνέχεια, η επόμενη συμμετέχουσα / ο επόμενος συμμετέχων θα επαναλάβει την αρχική φράση λέγοντας κάτι μοναδικό για τον εαυτό της / του. Οι συμμετέχουσες/οντες θα συνεχίσουν και κάθε συμμετέχουσα/ων θα πρέπει να πει τουλάχιστον τρία ή τέσσερα μοναδικά χαρακτηριστικά για τον εαυτό της / του. Στη συνέχεια, πρέπει να προστεθεί κίνηση στις λέξεις. Μόλις η συμμετέχουσα/ο συμμετέχων ολοκληρώσει τη φράση και την κίνηση η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής και η υπόλοιπη ομάδα πρέπει να απαντήσουν ότι: «Αυτό είναι που σε κάνει μοναδικό και ξεχωριστό και γι’ αυτό λατρεύουμε ότι είσαι μέλος της ομάδας μας» (ή μια άλλη φράση, που να έχει το ίδιο νόημα, π.χ. «Είσαι μοναδική/ός και σ’ αγαπάμε»). Η διαδικασία τελειώνει όταν κάθε συμμετέχων έχει πει τουλάχιστον 2 ή 3 πράγματα για τη μοναδικότητά του.
 7. Άσκηση 7: Σχεδιάζοντας μια μάσκα
- Σκοπός: Ενεργή συμμετοχή, ενσυναίσθηση, επικοινωνία, δημιουργικότητα, φαντασία, δύναμη έκφρασης.
- Διάρκεια: 10 λεπτά.
- Περιγραφή: Σε αυτό το σημείο η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής μοιράζει στις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες 1 λευκή μάσκα και χρωματιστά μολύβια και τους ζητά να σχεδιάσουν ένα πρόσωπο που τους αρέσει και πιστεύουν ότι είναι μοναδικό. Οι συμμετέχουσες/οντες παίρνουν το χρόνο τους και σχεδιάζουν στη μάσκα το πρόσωπο του ατόμου που θέλουν.
 
8. Άσκηση 8: Δίνοντας σώμα σε μια μάσκα
- Σκοπός: Ενεργή συμμετοχή, συμμετοχή στην ομάδα, ενσυναίσθηση, επικοινωνία, δημιουργικότητα, φαντασία, δύναμη έκφρασης.
- Διάρκεια: 5 λεπτά
- Περιγραφή: Κάθε συμμετέχουσα / συμμετέχων επιστρέφει στον κύκλο με τη δική του μάσκα. Η πρώτη συμμετέχουσα / ο πρώτος συμμετέχων, ενώ βρίσκεται ακόμη στον κύκλο, μιλάει για τη μάσκα του. Τα συναισθήματα που έχει αυτή η μάσκα, γιατί σκέφτηκε να δημιουργήσει τη συγκεκριμένη μάσκα και ούτω καθεξής. Όταν ολοκληρώσει την παρουσίαση της μάσκας, σηκώνεται και αρχίζει να δοκιμάζει το είδος της κίνησης που θα έχει αυτή η μάσκα, χρησιμοποιώντας ιδέες από την άσκηση 6. Κάθε συμμετέχουσα / συμμετέχων κάνει το ίδιο.
 9. Άσκηση 9: Δημιουργικός χορός με τη μάσκα
- Σκοπός: Ενεργή συμμετοχή, συμμετοχή στην ομάδα, ενσυναίσθηση, επικοινωνία, δημιουργικότητα, φαντασία, δύναμη έκφρασης.
- Διάρκεια: 5 λεπτά.

Music: https://www.youtube.com/watch?v=nmUG-yjO4Xk

LorrenaMcKennit Marrakesh Night Market

- Περιγραφή: Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής οδηγεί τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες σε έναν δημιουργικό χορό. Τους λέει να ακούσουν με προσοχή τον ρυθμό και τη μελωδία, ενώ, σε άλλα σημεία, τους ενεργοποιεί να εκφραστούν ελεύθερα μέσα από τον χορό και τη μουσική. Στη συνέχεια, βάζει τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες σε ζευγάρια, ώστε να συνεχίζουν να χορεύουν μαζί, και τελικά τους αναδιοργανώνει σε μικρές ομάδες. Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής καθοδηγεί αυτό τον τελετουργικό χορό δίνοντας οδηγίες που θα εμπνεύσουν τις συμμετέχουσες / τους συμμετέχοντες (που σχετίζονται με την ελεύθερη και ημι-καθοδηγούμενη έκφραση του σώματος, ανάλογα με τις αντιδράσεις της ομάδας).
 10. Άσκηση 10: Αλληλεπίδραση με τους Όρνιθες
Σκοπός: Φαντασία, λήψη αποφάσεων, ευκαιρία ονειροπόλησης, αναγνώριση των δυνατοτήτων μου.
- Διάρκεια: 12 λεπτά.
- Χρήσιμοι σύνδεσμοι: Περίληψη της πλοκής από τους Όρνιθες του Αριστοφάνη
- Περιγραφή: Ενώ οι συμμετέχουσες/οντες χορεύουν ακόμα, Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής μπαίνει στον κύκλο φορώντας μάσκα πουλιού. Αφηγείται την περίληψη από τους Όρνιθες, λέγοντας στις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες ότι δύο περίεργοι χαρακτήρες από τη γη των ανθρώπων έχουν επισκεφτεί τη γη των πουλιών και συνεχίζει να αφηγείται, στο ρόλο του πουλιού:
-      Φτάνουν μπρος σε μια πόρτα, όπου τους απαντάει ένα πουλί που τους τρομάζει, είναι ο υπηρέτης του Τηρέα. Έπειτα ο Τηρέας παρουσιάζεται σε αυτούς και βλέπουν ότι δεν έχει σχεδόν καθόλου φτερά στο σώμα του, και, όπως τους λέει, αυτό οφείλεται στο ότι δεν έχει σχηματιστεί ακόμα σωστά. Ο Πεισθέταιρος έχει μια ιδέα, τα πουλιά θα πρέπει να σταματήσουν να πετούν χωρίς σκοπό στον ουρανό και αντί αυτού να χτίσουν μια γιγαντιαία πόλη ανάμεσα στους ανθρώπους της γης και τους θεούς των ουρανών. Με αυτό τον τρόπο, τα πουλιά θα μπορούν να σταματούν όλες τις θυσίες των ανθρώπων και έτσι θα έχουν τη δύναμη των θεών, αφού αυτοί θα αρχίσουν να λιμοκτονούν χωρίς τις θυσίες. Ο Τηρέας καλεί τα πουλιά με ένα τραγούδι. Όταν έρχονται τα πουλιά φαίνεται να θέλουν να επιτεθούν στους άντρες, αλλά μεταπείθονται. Ο Πεισθέταιρος λέει στα πουλιά το σχέδιο που θα τους επιτρέψει να είναι οι θεοί και να είναι οι βασιλιάδες των ανθρώπων στη θέση του Δία και των παιδιών του. Το σχέδιο για τη μεγάλη πόλη εκτίθεται μπροστά τους και τα πουλιά συμφωνούν ότι είναι μια εξαιρετική ιδέα. [https://www.gradesaver.com/the-birds/study-guide/summary]
 Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής εκφράζει μεγάλο ενθουσιασμό για την παραπάνω ιδέα, για τη δημιουργία της υπέροχης πόλης τους, και καλεί τις συμμετέχουσες / τους συμμετέχοντες να καθίσουν στον κύκλο (χωρίς μάσκες) και να περιγράψουν πώς φαντάζονται αυτήν την υπέροχη πόλη. Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής ηγείται της συζήτησης και διευκολύνει τις συμμετέχουσες / τους συμμετέχοντες με ερωτήσεις (ποιοι δημιουργούν αυτήν την πόλη, πώς φαντάζεστε τον χώρο, τους κανόνες, τους ανθρώπους που ζουν σε αυτήν την πόλη κ.λπ.).
Εναλλακτική: Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής μπορεί να παράσχει μια πιο απλή αφήγηση/εξήγηση για τα άτομα με σοβαρές ψυχικές ασθένειες ή γνωσιακά προβλήματα. Ή μια σύνθεση των ασκήσεων 10 και 11 (βλ. παρακάτω). 

 ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ

 11. Άσκηση 11: Σχέδιο και δημιουργική γραφή για τη "Μεγάλη μου πόλη"
- Σκοπός: ευκαιρία να ονειρευτώ, αναγνώριση των δυνατοτήτων μου, δημιουργικοί μετασχηματισμοί ονείρων και κρυφών επιθυμιών.
- Διάρκεια: 10 λεπτά.
- Χρήσιμοι σύνδεσμοι: Περίληψη της πλοκής «Όρνιθες» από τον Αριστοφάνη
https://www.gradesaver.com/the-birds/study-guide/summary
-  Περιγραφή: Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής ζητά από τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες να απεικονίσουν τη δική τους «Μεγάλη Πόλη», την πόλη που εκφράζει τα όνειρα, τις ιδέες και τους στόχους τους. Στη συνέχεια, κάθε μέλος της ομάδας σχεδιάζει τη δική του μεγάλη πόλη και μπορεί επίσης να προσθέσει ποιήματα, στίχους, συνθήματα ή λέξεις στην τελική σύνθεση. Στο τέλος, μοιράζονται τις δημιουργίες τους με ολόκληρη την ομάδα, υποστηρίζοντας τις «Μεγάλες Πόλεις» τους.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

 - Διάρκεια: 5 λεπτά.
- Περιγραφή: Στο τέλος της συνεδρίας η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής θα υποβάλει ερωτήσεις που θα διεγείρουν τον προβληματισμό, δηλαδή «Πώς νομίζετε ότι η παραπάνω συνεδρία συνδέεται με το συναίσθημα που αντιμετωπίζουμε;», «Τι θεωρήσατε βοηθητικό και / ή χρήσιμο;» και ούτω καθεξής. Στη συνέχεια, θα καλέσει τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες να εντοπίσουν τι «τράβηξε» την προσοχή τους, τι κέρδισαν και τι θέλουν να κρατήσουν ως σημείο αναφοράς από όλη την παραπάνω διαδικασία, καθώς και να υποβάλουν ερωτήσεις σχετικά με τις παραπάνω ασκήσεις.
 Η άσκηση 12 μπορεί να προσφέρει ένα χρήσιμο εργαλείο για την ολοκλήρωση αυτής της συγκεκριμένης συνεδρίας.
 12. Άσκηση 12: Ανταπόκριση σε όλη την εργασία
- Σκοπός: ομαδική σκέψη, επανάληψη, αφομοίωση ιδεών και συναισθημάτων, ομαδική αλληλεπίδραση.
- Διάρκεια: 5 λεπτά.
- Περιγραφή: Σε έναν κύκλο, κάθε μέλος της ομάδας καλείται να εκφράσει τι «κρατά» από όλες τις παραπάνω συνεδρίες για τη ζωή του (Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής αναφέρεται επίσης στις Μεγάλες Πόλεις τους και ενεργοποιεί τον προβληματισμό προσθέτοντας ερωτήσεις, εάν αυτό είναι απαραίτητο).