ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣ
Ο στόχος αυτής της συνεδρίας είναι να παράσχει στους επαγγελματίες ψυχικής υγείας δεξιότητες αυτοσχεδιασμού, προκειμένου να βοηθήσει τις νέες/τους νέους με ζητήματα θυμού και κοινωνικής απόρριψης να αναγνωρίσουν τα συναισθήματά τους, να τα διαχειριστούν και να τα μετατρέψουν σε θετικά συναισθήματα.
Μέχρι το τέλος της συνεδρίας κάθε μέλος θα μπορεί:
– Να χρησιμοποιεί θεατρικές τεχνικές ως μια μεθοδολογία (μεθοδολογικό τρόπο) για την πρόληψη της συναισθηματικής βίας
– Να δημιουργούν εντός της ομάδας και μέσω τεχνικών αυτοσχεδιασμού μια «ασφαλή ζώνη» για οποιοδήποτε τύπο θυμάτων και επιτιθέμενων
– Να αναλύουν και να εμβαθύνουν στην ιστορία, στη σημασία της και τις συνέπειές της, στα μέλη της ομάδας, μέσω τεχνικών δράματος και δραστηριοτήτων ψηφιακού δράματος.
ΣΕΝΑΡΙΟ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ
Ο πρωταγωνιστής είναι ένας μεσήλικας άνδρας που έχει προβλήματα ψυχικής υγείας. Είναι ενήμερος για την κατάστασή του και θέλει να βρει το καλύτερο φάρμακο για να αισθανθεί καλύτερα. Έχει μια πολύ καλή κοινωνική ζωή, πολλούς φίλους να τον περιβάλλουν και είναι αυτόνομος στην καθημερινότητά του. Μερικές μέρες είναι πιο δύσκολες γι’ αυτόν επειδή δεν θέλει να σηκωθεί από το κρεβάτι και περνά το μεγαλύτερο μέρος της μέρας του ξαπλωμένος στο κρεβάτι. Αναγνωρίζει επίσης πόσο πολύ τον βοηθάει η μητέρα του και ως εκ τούτου θέλει να της το ανταποδώσει ξεκινώντας ένα «πλάνο παρέμβασης».
Μια μέρα πηγαίνει σε ένα κέντρο ημέρας μαζί με τη μητέρα του. Ενώ ο πρωταγωνιστής μιλά στον επαγγελματία σχετικά με το «πλάνο παρέμβασης» που πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή, η μητέρα του τον προσβάλλει συνεχώς λέγοντας φράσεις, όπως «Δεν κάνεις τίποτα» ή «Ξοδεύεις όλη τη μέρα σου καπνίζοντας» ή «Πρέπει να κάνω εγώ τα πάντα για σένα «. Κατά συνέπεια, η έλλειψη αυτονομίας του μπορεί να προκλήθηκε από την ελεγκτική στάση της ίδιας της μητέρας του. Ως εκ τούτου, ο πρωταγωνιστής πιστεύει σε ό,τι λέει εκείνη και αισθάνεται κατώτερος, ανίκανος και ανήμπορος να είναι ανεξάρτητος, ειδικά όταν είναι στο σπίτι, ακόμα κι αν χειρίζεται σωστά τη ζωή του. Η στάση της μητέρας του δεν θα τον βοηθήσει κατά τη διάρκεια της αποθεραπείας και ο επαγγελματίας το γνωρίζει. Ο άντρας είναι αποφασισμένος να βελτιώσει τη ζωή του, ωστόσο, τίποτα δεν θα λειτουργήσει όπως πρέπει, εάν η μητέρα του συνεχίσει να του λέει ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα χωρίς τη βοήθειά της.
ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗΣ
Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής καλωσορίζει τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες και τους ενημερώνει για το σενάριο περίπτωσης (βλ. παραπάνω) είτε μέσω παρουσίασης power point είτε προφορικά. Αφού ενημερώσει τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες για το σενάριο, η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής παρουσιάζει τους στόχους της συνεδρίας επισημαίνοντας το είδος της επιθετικότητας, τα συναισθήματα και τις στρατηγικές αντιμετώπισης:
o Τύπος επιθετικότητας: παράδειγμα σχεσιακής επιθετικότητας – συναισθηματική βία
o Συναισθήματα: ενοχή, ντροπή
o Αντιμετώπιση: στρεσογόνοι παράγοντες που σχετίζονται με ψυχικές ασθένειες / θυματοποίηση και αυτο-στίγμα
o Αντιμετώπιση: λειτουργικές στρατηγικές αντιμετώπισης.
o Ερωτήσεις και απαντήσεις για να προβληματιστούν σχετικά με / να εργαστούν επάνω στη συνεδρία και στο υποθετικό σενάριο:
1η ερώτηση
Σε ποιο σημείο του σεναρίου θεωρείτε ότι ο πρωταγωνιστής έπεσε θύμα βίας; Σε τι είδους βία αναφέρεται το σενάριο;
1η απάντηση
Ο πρωταγωνιστής είναι θύμα λεκτικής και ψυχολογικής βίας όταν η μητέρα του αρχίζει να τον προσβάλλει, μπροστά στον επαγγελματία, λέγοντας ότι δεν κάνει τίποτα κατά τη διάρκεια της ημέρας και ότι είναι η μόνη που κάνει.
2η ερώτηση
Πιστεύετε ότι οι σκέψεις, οι ενέργειες, τα συναισθήματα και οι στάσεις που υιοθέτησε ο πρωταγωνιστής του σεναρίου τον βοήθησαν να αντιμετωπίσει αυτήν την κατάσταση; Υπάρχουν εναλλακτικές ιδέες;
2η απάντηση
Ο πρωταγωνιστής δικαιολόγησε τη στάση της μητέρας του, επειδή πιστεύει ότι έχει δίκιο, καθώς συνειδητοποιεί ότι η κατάθλιψη τον αναγκάζει να παραμείνει στο κρεβάτι. Ωστόσο, πρέπει να αλλάξει την άποψή του και να αρχίσει να πιστεύει ότι μπορεί να κάνει πράγματα. Είναι αυτόνομος στην καθημερινότητά του. Επιπλέον, αυτός είναι που αποφάσισε να ξεκινήσει το πλάνο παρέμβασης. Όλα αυτά δείχνουν την ανεξαρτησία του τόσο στη λήψη αποφάσεων και στη πρακτική αντιμετώπιση των πραγμάτων.
3η ερώτηση
Ποιες άλλες παρεμβάσεις και ενέργειες θα μπορούσαν να βοηθήσουν περαιτέρω τον πρωταγωνιστή να αντιμετωπίσει αυτό το περιστατικό και άλλα παρόμοια συμβάντα στο μέλλον;
3η απάντηση
Ο επαγγελματίας θα πρέπει να προτείνει μια πορεία προς την ανάκαμψη που να περιλαμβάνει και τη μητέρα του, επειδή θα πρέπει να στηρίξει τον γιο της και θα πρέπει να καταλάβει ότι είναι ικανός να κάνει ό,τι κάνει και ότι θέλει να αλλάξει την κατάσταση και να της ανταποδώσει ό,τι έχει κάνει γι’ αυτόν. Πρέπει να τον βοηθήσει με ωραία λόγια, σε αντίθετη περίπτωση, το σχέδιο δράσης δεν θα έχει θετικά αποτελέσματα. Πρέπει να συνεργαστούν και πρέπει να αποδεχτεί την κατάσταση του γιου της.
Και επίσης:
– Ποιες είναι οι βασικές προβληματικές που εκτίθενται στο σενάριο;
– Πώς σχετίζονται τα θέματα που παρουσιάζονται στην παραπάνω περίπτωση με συγκεκριμένα συναισθήματα;
– Ποια είναι αυτά τα συναισθήματα;
Στη συνέχεια γίνεται μια συζήτηση και οι συμμετέχουσες/οντες εκφράζουν τις ιδέες τους. Με την ολοκλήρωση αυτής της ενότητας, οι συμμετέχουσες/οντες θα πρέπει να έχουν ξεκαθαρίσει ότι αυτό το υποθετικό σενάριο ασχολείται με: τη σχεσιακή επιθετικότητα που έχει ως αποτέλεσμα τη συναισθηματική βία και ότι τα συναισθήματα στα οποία θα επικεντρωθεί αυτή η συνεδρία είναι η ντροπή και η ενοχή.
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ
Αυτή η συνεδρία πραγματοποιείται μεταξύ της εκπαιδεύτριας/του εκπαιδευτή (επαγγελματία τεχνικών αυτοσχεδιασμού) και των επαγγελματιών ψυχικής υγείας. Όλοι πρέπει να φορούν άνετα ρούχα και παπούτσια.
o Διάρκεια: 90 λεπτά.
o Αριθμός συμμετεχόντων: 6-20.
o Τόπος: Ένα δωμάτιο όπου να υπάρχει χώρος για κίνηση.
- Υλικά και εργαλεία:
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Σε αυτές τις συνεδρίες προτείνεται ένα σύνολο δραστηριοτήτων για την αντιμετώπιση των συναισθημάτων που προκαλούνται από καταστάσεις λεκτικής βίας, ορισμένες δραστηριότητες μπορεί να είναι καταλληλότερες σε σχέση με κάποιες άλλες για τους τελικούς αποδέκτες/εκπαιδευόμενους. Αυτό εξαρτάται από παράγοντες όπως η κουλτούρα τους ή η ψυχική τους κατάσταση (π.χ. δραστηριότητες που περιλαμβάνουν σωματική επαφή). Ο επαγγελματίας ψυχικής υγείας που θα ηγηθεί της εκάστοτε συνεδρίας στους λήπτες μπορεί να παραλείψει ή να τροποποιήσει κάποιες από τις ασκήσεις προσαρμόζοντας τες στις ανάγκες των εκπαιδευομένων.
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Εισαγωγή
– Διάρκεια: 10 λεπτά.
– Περιγραφή: Παρουσιάζοντας το σενάριο, τις ερωτήσεις και το συναίσθημα.
Εισαγωγή Ασκήσεις – Εκπαίδευση στον αυτοσχεδιασμό
1. Άσκηση 1: «Γειά σου, σε ευχαριστώ!»
– Σκοπός: Ενεργοποίηση συνεργατικού συναισθήματος, θετική αποδοχή μιας παρόρμησης και μετάδοση της
– Διάρκεια: 5 λεπτά.
– Περιγραφή: Ολόκληρη η ομάδα στέκεται σε κύκλο. Κάποια/ος δείχνει ένα άλλο άτομο με το χέρι του και λέει: «Γεια σου!» Το άτομο που απευθύνεται κουνάει το κεφάλι του και απαντά «Ευχαριστώ!». Είναι η σειρά αυτού του ατόμου να δείξει το επόμενο άτομο λέγοντάς της / του: «Γειά σου!». Συνεχίζεται με αυτόν τον τρόπο.
2. Άσκηση 2: Χοροπήδημα, χειροκρότημα, στροφή
– Σκοπός: Ακριβής αντίληψη των δυνατοτήτων του συντρόφου. Το βίωμα της κοινής επιτυχίας φέρνοντας σε επικοινωνία την παρόρμηση του «εγώ» και του «εμείς».
– Διάρκεια: 10 λεπτά.
– Περιγραφή: Ολόκληρη η ομάδα είναι διασκορπισμένη στον χώρο. Δύο άτομα συναντιούνται και προσπαθούν να πηδήσουν επιτόπου ταυτόχρονα ωθούμενα από μια κοινή παρόρμηση (άτομα με προβλήματα κινητικότητας μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα χέρια τους). Το ίδιο συμβαίνει τώρα με ένα άλλο ζευγάρι, αυτή τη φορά προσπαθούν να χειροκροτήσουν. Ως τρίτη παραλλαγή, οι δύο συμμετέχουσες/οντες προσπαθούν τώρα να κάνουν μια στροφή ταυτόχρονα. Σε μια άλλη παραλλαγή η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής δεν δίνει οδηγίες, τώρα ο στόχος είναι να δημιουργήσουν τα διάφορα ζευγάρια που συναντιούνται μία από τις τρεις εκδοχές μαζί, είτε άλματα είτε χειροκροτήματα είτε τη στροφή.
– 3. Άσκηση 3: 1, 2, 3
– Σκοπός: να αντιληφθούμε και να υποστηρίξουμε η μία την άλλη / ο ένας τον άλλο. Επίγνωση της ευθύνης του εαυτού μας και του άλλου ατόμου.
– Διάρκεια: 15 λεπτά.
– Περιγραφή: Δύο συμμετέχουσες/οντες βλέπουν η μία / ο ένας την άλλη / τον άλλον. Αρχικά μετράνε εναλλάξ έως το 3 και μετά ξεκινούν ξανά από το «1». Στην επόμενη παραλλαγή ο αριθμός «1» αντικαθίσταται από ένα χειροκρότημα. Εδώ οι συμμετέχουσες/οντες θα παρατηρήσουν ότι ο κοινός ρυθμός τους μπορεί να διαταραχθεί από πιθανά «λάθη». Οι συμμετέχουσες/οντες ενθαρρύνονται να αλληλοϋποστηρίζονται. Κάθε φορά που ένα λάθος διακόπτει τον κοινό ρυθμό και οι δύο μειώνουν τον ρυθμό για να υποστηρίζονται μεταξύ τους και σιγά-σιγά αυξάνουν και πάλι τον ρυθμό. Εάν αυτό λειτουργήσει, ο αριθμός «2» αντικαθίσταται από αναπήδηση και αργότερα αρθρώνεται ένας προκαθορισμένος ήχος αντί του «3». Το σημαντικό πράγμα σε αυτήν την άσκηση είναι να επικεντρωθούμε στην αλληλοϋποστήριξη και όχι στην πρόληψη «λαθών» – Ευαισθησία για τον εαυτό μου και το άλλο άτομο.
– 4. Άσκηση 4: «Ναι και…»
– Σκοπός: Λήψη αποφάσεων και θετική επιβεβαίωση
– Διάρκεια: 15 λεπτά.
– Περιγραφή: Μια ομάδα από συμμετέχουσες / συμμετέχοντες κάνουν ένα κύκλο. Κάποια/ος από τους δυο ξεκινά μια ουδέτερη πρόταση, π.χ. «Ο Πέτρος μπαίνει σε ένα δάσος». Το άλλο άτομο παίρνει αυτήν την ιδέα θετικά και επιβεβαιώνει, λέγοντας: «Ναι, ακριβώς …» για να προσθέσει μια άλλη ώθηση σε αυτήν την πρόταση, π.χ. λέγοντας, «… και εκεί συναντά ένα οξύθυμο αγριοκάτσικο!» Η φράση, που είναι η βασική αξία αυτής της άσκησης, το » Ναι, ακριβώς! » τοποθετείται τώρα πριν από την κάθε επόμενη πρόταση. Καθεμία / καθένας από τους δύο συμμετέχοντες εναλλάσσει λέγοντας μια άλλη πρόταση. Με αυτόν τον τρόπο μια κοινή ιστορία αναπτύσσεται, πρόταση-πρόταση.
– 5. Άσκηση 5
– Σκοπός: Για τα άτομα που οδηγούν τη δράση: Μαθαίνοντας από τις ανάγκες που έχει το άλλο άτομο. Ευέλικτη επανεξέταση, να αναπτυχθεί μια εναλλακτική λύση εφόσον το άλλο άτομο δεν συμμερίζεται την απόφασή μου.
Για το άτομο που αποδέχεται ή απορρίπτει: ακριβή αντίληψη των δικών του συναισθημάτων. Λήψη αποφάσεων που μπορεί είτε να αποδεχτεί είτε να απορρίψει με βάση τα συναισθήματά της / του. Να βιώσω κάποια/ος τις θετικές συνέπειες της δικής της / του απόφασης – μια απόρριψη δεν σημαίνει ότι το άλλο άτομο είναι θυμωμένο, αλλά ότι αναζητά εναλλακτικές λύσεις.
– Διάρκεια: 15 λεπτά.
– Περιγραφή: Οι συμμετέχουσες / συμμετέχοντες (ιδανικά 4 ή 5) περπατούν σε ένα δωμάτιο. Μία / Ένας από αυτούς είναι αυτή / αυτός που καθορίζει την πλοκή για να βιώσουν μια κοινή ιστορία, π.χ. «Ας πάμε σε μια ζούγκλα!» Τα άλλα μέλη της ομάδας αναλαμβάνουν το μέρος εκείνου που μπορεί να αποδεχτεί αυτήν την απόφαση (με ένα ενθουσιώδες «Ω, ναι!») ή να την απορρίψει (σε αυτήν την περίπτωση να αποφεύγεται να λέγεται η λέξη «Όχι», ένα φιλικό «Αρνητικό νεύμα» έχει πολύ πιο θετικά αποτελέσματα). Εάν μια ιδέα έχει αντιμετωπιστεί με «αρνητικό νεύμα», το πρώτο άτομο θα πρέπει γρήγορα να βρει μια άλλη ιδέα που να αρέσει στην ομάδα περισσότερο. Αυτή η δράση συμβαίνει σε κάθε μια πρόταση. Όταν μια δράση γίνεται αποδεκτή, η δράση μπορεί να εκτελεστεί με παντομίμα και από τα δυο μέλη του ζευγαριού. Έπειτα ο υπεύθυνος λήψης αποφάσεων μπορεί να ρωτήσει τους υπολοίπους: «Τι γίνεται μετά;» Η δράση συνεχίζεται όταν οι συμμετέχουσες / συμμετέχοντες συμφωνούν στην πλοκή.
6. Άσκηση 6: Η ευτυχισμένη μέρα
– Σκοπός: Βιώνοντας θετικά γεγονότα.
Βιώνοντας εκτίμηση και αφοσίωση.
Πραγματοποιώντας τις προσωπικές επιθυμίες κάποιας/ου.
Ενισχύοντας την αυτοπεποίθηση κάποιας/ου.
– Διάρκεια: 20 λεπτά.
-Περιγραφή: Μια συμμετέχουσα / Ένας συμμετέχων απαντά σε κάποιες ερωτήσεις για ορισμένες καθημερινές του συνήθειες, π.χ. επαγγελματικά καθήκοντα, χόμπι, επιθυμίες ή προσδοκίες για το μέλλον. Σιγά-σιγά μια φανταστική μέρα στη ζωή αυτού του ατόμου δημιουργείται και αυτή η μέρα παρουσιάζεται στη σκηνή. Η εκπαιδεύτρια / ο εκπαιδευτής λαμβάνει ενεργό ρόλο σ’ αυτό τον αυτοσχεδιασμό, πρέπει να παίζει το παιχνίδι και να κάνει την ομάδα να αισθάνεται άνετα. Το εν λόγω άτομο βιώνει τον εαυτό της / του στο δικό της / του περιβάλλον, π.χ. στο σαλόνι, και σταδιακά άλλοι παίκτες συμμετέχουν και συμπληρώνουν αυτήν την κατάσταση για να κάνουν το άτομο ευτυχισμένο. Αν η εκπαιδεύτρια / ο εκπαιδευτής δεν έχει κάτι άλλο να προσθέσει, ζητά από κάποιο μέλος της ομάδας (που δεν είναι απαραίτητο να βρίσκεται πάνω στη σκηνή) να αναλάβει τη συνέχιση του παιχνιδιού. Το μέλος αυτό αποφασίζει τότε τι θα «σβήσει» (ανθρώπους ή συμβάντα) ή τι θα προσθέσει. Έτσι δημιουργείται η ευτυχισμένη μέρα κάποιου άλλο ανθρώπου και το παιχνίδι συνεχίζεται. Οι επιθυμίες, οι προσδοκίες και οι θετικές εμπειρίες γίνονται πραγματικότητα με παιχνιδιάρικο τρόπο.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
– Διάρκεια: 5 λεπτά.
– Περιγραφή: Στο τέλος της συνεδρίας η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής θα υποβάλει ερωτήσεις που θα διεγείρουν τον προβληματισμό, δηλαδή «Πώς νομίζετε ότι η παραπάνω συνεδρία συνδέεται με το συναίσθημα που αντιμετωπίζουμε;», «Τι θεωρήσατε βοηθητικό και / ή χρήσιμο;» και ούτω καθεξής. Στη συνέχεια, θα καλέσει τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες να εντοπίσουν τι «τράβηξε» την προσοχή τους, τι κέρδισαν και τι θέλουν να κρατήσουν ως σημείο αναφοράς από όλη την παραπάνω διαδικασία, καθώς και να υποβάλουν ερωτήσεις σχετικά με τις παραπάνω ασκήσεις.
