ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣ
Ο στόχος αυτής της συνεδρίας είναι να παρέχει στους επαγγελματίες ψυχικής υγείας δεξιότητες αυτοσχεδιασμού, προκειμένου να βοηθήσει τις νέες/τους νέους με ζητήματα θυμού και κοινωνικής απόρριψης να αναγνωρίσουν τα συναισθήματά τους, να τα διαχειριστούν και να τα μετατρέψουν σε θετικά συναισθήματα.
Μέχρι το τέλος της συνεδρίας οι συμμετέχουσες/οντες θα μπορούν:
– Να χρησιμοποιούν τεχνικές θεάτρου ως μια μεθοδολογία (μεθοδολογικό τρόπο) για την πρόληψη της συναισθηματικής βίας
– Να δημιουργούν εντός της ομάδας και μέσω τεχνικών αυτοσχεδιασμού μια «ασφαλή ζώνη» για οποιοδήποτε τύπο θυμάτων και επιτιθέμενων
– Να αναλύουν και να εμβαθύνουν στην ιστορία, στη σημασία της και τις συνέπειές της, στα μέλη της ομάδας, μέσω τεχνικών δράματος και δραστηριοτήτων ψηφιακού δράματος.
ΣΕΝΑΡΙΟ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ
Ο κύριος Παντελής είναι ένας κύριος 32 ετών, ο οποίος διαμένει σε μονάδα ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης (προστατευόμενο διαμέρισμα) από τον Οκτώβριο του 2018. Μετέβει εκεί μετά την ακούσια νοσηλεία του, λόγω απόπειρας αυτοκτονίας, σε Ψυχιατρικό Νοσοκομείο όπου και διαγνώστηκε με μανιοκατάθλιψη. Δουλεύει σε προστατευόμενη εργασία τις απογευματινές ώρες ως σερβιτόρος catering και του αρέσει να γυμνάζεται τα πρωινά.
Ο κύριος Γιώργος , 45 ετών, διαγνωσμένος με σχιζοφρένεια, διαμένει στο προστατευόμενο διαμέρισμα 10 χρόνια, εργάζεται σε προστατευόμενη εργασία ως καθαριστής τις απογευματινές ώρες και τα πρωινά του αρέσει να κάθεται σπίτι και να ηρεμεί. Ηρεμεί διαβάζοντας το βιβλίο του, πίνοντας τον καφέ του και καπνίζοντας (παραδέχεται ότι είναι μανιώδης καπνιστής).
Ο κος Παντελής και ο κος Γιώργος κοιμούνται στο ίδιο δωμάτιο, ενώ στο προστατευόμενο διαμέρισμα ζουν και άλλοι δυο άνδρες, ηλικίας 55 ετών, οι οποίοι μένουν σε άλλο δωμάτιο και τα πρωινά απασχολούνται σε Κέντρο Ημέρας.
Η συμβίωση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ήρεμη και αρμονική, χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Κάθε ένας από τους ενοίκους τηρεί τη δική του ρουτίνα. Έχουν χωρίσει τις οικιακές δουλειές και κάθε ένας ακολουθεί και το δικό του εξωτερικό πρόγραμμα.
Το τελευταίο διάστημα όμως ο κος Παντελής και ο κος Γιώργος βρίσκονται σε συνεχή διαμάχη λόγω του γεγονότος ότι ο κος Παντελής διαμαρτύρεται πως δε μπορεί να ακολουθήσει το ημερήσιο πρόγραμμα γυμναστικής που κάνει στο σπίτι λόγω ότι ο κος Γιώργος καπνίζει συνεχώς και η ατμόσφαιρα στο σπίτι είναι αποπνικτική.
Ο κος Γιώργος συνεχώς αναφέρει νευριασμένα: «εγώ είμαι εδώ πολύ πριν έρθεις εσύ, δε θα αλλάξω τις συνήθειές μου για σένα, εσύ ήρθες στο σπίτι μου κλαψιάρη.»
Στη τελευταία τους διαμάχη ο κος Παντελής απευθύνθηκε στον κο Γιώργο χλευάζοντάς τον: «είναι και δικό μου σπίτι, θα πάθεις καρκίνο, παλιό-τρελέ πίθηκε!»
Μετά από αυτόν τον καβγά, ο κ. Παντελής σταμάτησε να ασκείται και σταμάτησε να μιλάει με τον συγκάτοικο του, ενώ ο κ. Γιώργος συνέχισε να καπνίζει κάθε μέρα με μια θλιβερή ματιά στο πρόσωπό του ενώ είπε στους άλλους δύο συγκατοίκους ότι λυπάται, αλλά δεν θα του ζητήσει συγγνώμη !
ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗΣ
Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής καλωσορίζει τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες και τους ενημερώνει για το σενάριο περίπτωσης (βλ. παραπάνω) είτε μέσω παρουσίασης power point είτε προφορικά. Αφού ενημερώσει τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες για το σενάριο, η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής παρουσιάζει τους στόχους της συνεδρίας επισημαίνοντας το είδος της επιθετικότητας, τα συναισθήματα και τις στρατηγικές αντιμετώπισης:
o Τύπος επιθετικότητας: λεκτική επιθετικότητα που κλιμακώνεται σε σχεσιακή επιθετικότητα.
o Συναισθήματα: θυμός, απέχθεια/αποστροφή.
o Αντιμετώπιση: στρεσογόνοι παράγοντες που σχετίζονται με ψυχική ασθένεια / κοινωνική απόρριψη.
o Αντιμετώπιση: λειτουργικές στρατηγικές αντιμετώπισης.
o Ερωτήσεις και απαντήσεις:
1η ερώτηση
Σε ποιο σημείο του σεναρίου θεωρείτε ότι ο πρωταγωνιστής έπεσε θύμα βίας; Σε τι είδους βία αναφέρεται το σενάριο;
1η απάντηση
Ο κ. Παντελής γινόταν θύμα συναισθηματικής βίας κάθε φορά που ο κ. Γιώργος κάπνιζε (παρόλο που ήξερε ότι ήταν ενοχλητικό για τον συγκάτοικο του) και υπέφερε από λεκτική βία όταν του είπαν ότι ενεργούσε «σαν μωρό» και όταν ειπώθηκε ότι αυτό είναι το σπίτι του κου Γιώργου. Ο κος Γιώργος δέχτηκε προφορική επίθεση όταν ειπώθηκε ότι: «θα πάθεις καρκίνο, παλιό-τρελέ πίθηκε!»
2η ερώτηση
Πιστεύετε ότι οι σκέψεις, οι ενέργειες, τα συναισθήματα και οι στάσεις που υιοθέτησε ο πρωταγωνιστής του σεναρίου τον βοήθησαν να αντιμετωπίσει αυτήν την κατάσταση; Υπάρχουν εναλλακτικές ιδέες;
2η απάντηση
Ο κ. Παντελής έπρεπε να αγωνιστεί για το δικαίωμά του, δεν έπρεπε να είχε σταματήσει να γυμνάζεται ούτε να σταματήσει να μιλάει με τον συγκάτοικό του ως πράξη διαμαρτυρίας. Από την άλλη πλευρά, ο κος Γιώργος θα πρέπει να ζητήσει συγγνώμη από τον συγκάτοικό του αφού συνειδητοποίησε ότι ήταν λάθος. Και οι δύο πρέπει να ενεργήσουν με μεγαλύτερη αίσθηση αλληλεγγύης και ανθρωπιάς, φιλίας και κατανόησης. Η συζήτηση είναι πάντα ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης παρεξηγήσεων.
3η ερώτηση
Ποιες άλλες παρεμβάσεις και ενέργειες θα μπορούσαν να βοηθήσουν περαιτέρω τον πρωταγωνιστή να αντιμετωπίσει αυτό το περιστατικό και άλλα παρόμοια συμβάντα στο μέλλον;
3η απάντηση
Ο κος Παντελής πρέπει να δουλέψει την αυτοεκτίμησή του και να είναι πιο σίγουρος στην υπεράσπιση του εαυτού του. Πρέπει επίσης να είναι πιο προσεκτικός όταν αναφέρεται σε άλλους για θέματα υγείας. Οι επαγγελματίες θα πρέπει να τον ενθαρρύνουν και να τον βοηθήσουν να αντιμετωπίσει τον ντροπαλό του χαρακτήρα για να βρει τρόπους αντιμετώπισης. σε ζητήματα όπως αυτά. Ο κος Γιώργος δεν πρέπει να είναι τόσο αγενής και τόσο αυστηρός όταν κάποιος έχει διαφορετικές απόψεις σχετικά με θέματα όπως το κάπνισμα. Πρέπει επίσης να ζητήσει συγγνώμη αφού το αισθάνεται και να μην το αποφεύγει λόγω της υπερηφάνειας του. Οι επαγγελματίες θα πρέπει να τον βοηθήσουν να συνειδητοποιήσει τη σημασία της μείωσης του καπνίσματος για την ευημερία του καθώς και των άλλων, και να προσπαθήσουν να τον κάνουν να συνειδητοποιήσει τις ιδιαιτερότητες των συγκατοίκων του και πώς να εκφράζει τα συναισθήματά του όταν είναι απαραίτητο.
Και επίσης:
– Ποιες είναι οι βασικές προβληματικές που εκτίθενται στο σενάριο;
– Πώς σχετίζονται τα θέματα που παρουσιάζονται στην παραπάνω περίπτωση με συγκεκριμένα συναισθήματα;
– Ποια είναι αυτά τα συναισθήματα;
Στη συνέχεια γίνεται μια συζήτηση και οι συμμετέχουσες/οντες εκφράζουν τις ιδέες τους. Με την ολοκλήρωση αυτής της ενότητας, οι συμμετέχουσες/οντες θα πρέπει να έχουν ξεκαθαρίσει ότι αυτό το υποθετικό σενάριο ασχολείται με:
– την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων με θετικό τρόπο
– να προσφέρουμε κριτική στους άλλους ανθρώπους χωρίς να γίνεται προσωπική επίθεση
– το να ακούει ο ένας άνθρωπος τον άλλο
– να μην παίρνουμε την κριτική του άλλου προσωπικά
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ
Αυτή η συνεδρία πραγματοποιείται μεταξύ της εκπαιδεύτριας/του εκπαιδευτή (επαγγελματία τεχνικών αυτοσχεδιασμού) και των επαγγελματιών ψυχικής υγείας. Όλοι πρέπει να φορούν άνετα ρούχα και παπούτσια.
o Διάρκεια: 90 λεπτά.
o Αριθμός συμμετεχόντων: 6-20.
o Τόπος: Ένα δωμάτιο όπου υπάρχει χώρος για κίνηση.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Σε αυτές τις συνεδρίες προτείνεται ένα σύνολο δραστηριοτήτων για την αντιμετώπιση των συναισθημάτων που προκαλούνται από καταστάσεις λεκτικής βίας, ορισμένες δραστηριότητες μπορεί να είναι καταλληλότερες σε σχέση με κάποιες άλλες για τους τελικούς αποδέκτες/εκπαιδευόμενους. Αυτό εξαρτάται από παράγοντες όπως η κουλτούρα τους ή η ψυχική τους ασθένεια (π.χ. δραστηριότητες που περιλαμβάνουν σωματική επαφή). Ο επαγγελματίας ψυχικής υγείας που θα ηγηθεί της εκάστοτε συνεδρίας στους λήπτες μπορεί να παραλείψει ή να τροποποιήσει κάποιες από τις ασκήσεις προσαρμόζοντας τες στις ανάγκες των εκπαιδευομένων. Προτείνεται να υπάρχει σύντομα διάλειμμα στη διάρκεια αυτής της συνεδρίας.
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Εισαγωγή
Διάρκεια: 10 λεπτά.
Περιγραφή: Παρουσιάζεται το σενάριο, οι ερωτήσεις και το συναίσθημα.
Εισαγωγικές Ασκήσεις – Εκπαίδευση στον αυτοσχεδιασμό
1. Άσκηση 1: «Γειά σου, σε ευχαριστώ!»
– Σκοπός: Ενεργοποίηση συνεργατικού συναισθήματος, θετική αποδοχή μιας παρόρμησης και μετάδοση της
– Διάρκεια: 5 λεπτά.
– Περιγραφή: Ολόκληρη η ομάδα στέκεται σε κύκλο. Κάποια/ος δείχνει ένα άλλο άτομο με το χέρι του και λέει: «Γεια σου!» Το άτομο που απευθύνεται κουνάει το κεφάλι του και απαντά «Ευχαριστώ!». Είναι η σειρά αυτού του ατόμου να δείξει το επόμενο άτομο λέγοντάς της / του: «Γειά σου!». Συνεχίζεται με αυτόν τον τρόπο.
– 3. Άσκηση 3: 1, 2, 3
– Σκοπός: να αντιληφθούμε και να υποστηρίξουμε η μία την άλλη / ο ένας τον άλλο. Επίγνωση της ευθύνης του εαυτού μας και του άλλου ατόμου.
– Διάρκεια: 15 λεπτά.
– Περιγραφή: Δύο συμμετέχουσες/οντες βλέπουν η μια / ο ένας την άλλη / τον άλλον. Αρχικά μετράνε εναλλάξ έως το 3 και μετά ξεκινούν ξανά από το «1». Στην επόμενη παραλλαγή ο αριθμός «1» αντικαθίσταται από ένα χειροκρότημα. Εδώ οι συμμετέχουσες/οντες θα παρατηρήσουν ότι ο κοινός ρυθμός τους μπορεί να διαταραχθεί από πιθανά «λάθη». Οι συμμετέχουσες/οντες ενθαρρύνονται να αλληλοϋποστηρίζονται. Κάθε φορά που ένα λάθος διακόπτει τον κοινό ρυθμό και οι δύο μειώνουν τον ρυθμό για να υποστηρίζονται μεταξύ τους και σιγά-σιγά αυξάνουν και πάλι τον ρυθμό. Εάν αυτό λειτουργήσει, ο αριθμός «2» αντικαθίσταται από αναπήδηση και αργότερα αρθρώνεται ένας προκαθορισμένος ήχος αντί του «3». Το σημαντικό πράγμα σε αυτήν την άσκηση είναι να επικεντρωθούμε στην αλληλοϋποστήριξη και όχι στην πρόληψη «λαθών» – Ευαισθησία για τον εαυτό μου και το άλλο άτομο.
3. Άσκηση 3: «Ναι, αλλά …» & «Ναι, ακριβώς! Και…»
– Σκοπός: Θετική επικοινωνία μεταξύ των ατόμων
Αντίληψη της διαφοράς μεταξύ της αρνητικής και της θετικής επικοινωνίας.
Εκπαίδευση ενσυναίσθησης προς πιθανούς συνομιλητές
-Διάρκεια: 15 λεπτά.
– Περιγραφή: Και οι δύο συμμετέχουσες/οντες στέκονται απέναντι η μια / ο ένας από την άλλη / τον άλλο. Κάποια/ος ξεκινά λέγοντας μια ουδέτερη πρόταση, π.χ. «Ο Πέτρος μπαίνει σε ένα δάσος». Το άλλο άτομο ακούει αυτήν την πρόταση και ξεκινά την επόμενη λέγοντας, «Ναι, αλλά …» και προσθέτει μια άλλη ιδέα σε αυτήν την πρόταση. Η εκπαιδεύτρια / ο εκπαιδευτής μπορεί να δώσει κάποιες συμβουλές/παραινέσεις αν κολλήσει η ομάδα. Το πρώτο άτομο απαντά στην πρόταση λέγοντας «Ναι, αλλά …». Μετά από λίγο, η άσκηση διακόπτεται και η εκπαιδεύτρια / ο εκπαιδευτής ρωτά πώς έχει εξελιχθεί η ιστορία κατά τη γνώμη των συμμετεχουσών/όντων. Δεδομένου ότι το «Αλλά» πάντα έφερε ένα «Όχι» [μίαν αρνητική άποψη] στην ιστορία, δύσκολα θα μπορούσε να ολοκληρωθεί με θετικό τρόπο η ιστορία. Οι συμμετέχουσες/οντες έχουν τώρα κίνητρο να αντιδράσουν θετικά στην πρώτη πρόταση της / του συντρόφου τους και να απαντήσουν «Ναι, ακριβώς και …» αντί για «Ναι, αλλά …». Με αυτόν τον τρόπο, όπως και στην πρώτη παραλλαγή, καθεμία / καθένας από τους δύο λέει τώρα μια πρόταση εναλλάξ. Η εκπαιδεύτρια / ο εκπαιδευτής μπορεί και πάλι να συμμετάσχει αν δεν έχει έμπνευση η ομάδα. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, ζητούνται επίσης σχόλια σχετικά με τις ιστορίες. Με την αποδοχή κάθε ιδέας, μια ιστορία μπορεί πάντα να προχωρήσει και να αναπτυχθεί περαιτέρω. Αν απαντήσω «όχι», η ιστορία σταματά και η ιστορία «ξεθωριάζει». Στη συνέχεια μπορούμε να συζητήσουμε με τους συμμετέχοντες τι σημαίνει αυτό για την καθημερινή μας επικοινωνία.
– Πόσο συχνά πιστεύουμε «Ναι, αλλά…» όταν κάποιος μας μιλά;
– Μπορούμε να λέμε «Ναι, ακριβώς! Και …» πιο συχνά;
– Αν ναι, τι αλλάζει για τη συνομιλία με ένα άλλο άτομο;
4. Άσκηση 4: Η ιστορία μιας λέξης τη φορά
– Σκοπός: – Ομαδική εργασία: μόνο αν συνεργαστούμε όλοι μαζί μπορεί να αναπτυχθεί μια ιστορία.
αμοιβαία συνδρομή
δημιουργία μια θετικής δυναμικής ομάδας
– Διάρκεια: 10 λεπτά.
– Περιγραφή: Όλοι οι συμμετέχουσες/οντες στέκονται στον κύκλο. Το πρώτο άτομο ξεκινά με μια λέξη, που μπορεί να είναι και η εκπαιδεύτρια / ο εκπαιδευτής. Κάθε μία / ένας λέει με τη σειρά του μια λέξη, προσπαθώντας να φτιάξουν μια ιστορία με συνοχή. Όποτε κάποιο άτομο διστάζει για πολύ ώρα ή δεν έχει καμία λέξη έτοιμη να πει, σηκώνει με ενθουσιασμό τα χέρια του στον αέρα και φωνάζει με όσο το δυνατόν πιο θετική διάθεση: «Ξανά!» . Αν η ομάδα αισθανθεί ότι κάποιος είναι έτοιμος να πει «Ξανά!», τότε όλη η ομάδα τον υποστηρίζει και κάνει και αυτή το ίδιο. Αυτή η δυναμική της ομάδας δημιουργεί ένα θετικό αποτέλεσμα που μετατρέπει ένα υποτιθέμενο «λάθος» σε κάτι καλό, αστείο και ενθουσιώδες.
Στη συνέχεια, ο εκπαιδευτής ρωτά τους συμμετέχοντες για τη σημασία του «Ξανά!».
– Τι αλλάζει στην εσωτερική μας στάση όταν χρησιμοποιούμε αυτή τη μέθοδο;
– Τι σημαίνει το «Ξανά!» για τη συμπεριφορά μας στην πραγματική ζωή;
5. Άσκηση 5: Παιχνίδια ρόλων για επικοινωνία
-Σκοπός: Παίζοντας μαζί πιθανές καταστάσεις και εσωτερίκευση όσων έχουμε μάθει. Πρακτική εφαρμογή στην καθημερινή ζωή
-Διάρκεια: 25 λεπτά.
-Περιγραφή: Προκειμένου να εξασκηθούν σε πρακτικά παραδείγματα, οι συμμετέχουσες/οντες μπορούν να ασχοληθούν με ρόλους που αφορούν στιγμές της καθημερινής τους ζωής. Αυτή η άσκηση μπορεί να φανεί βίαιη για κάποια άτομα. Γι’ αυτό μπορούν να υπάρξει μια ευρεία γκάμα επιλεγόμενων θεμάτων:
– ο σκύλος του γείτονα γαυγίζει και δεν μ’ αφήνει να κοιμηθώ.
– είσαισε ένα εστιατόριο με την οικογένειά σου και ο σερβιτόρος σε αγνοεί, παρόλο που το μαγαζί είναι άδειο.
– ο κολλητός σου σου ζητάει συνέχεια λεφτά.
– κάθομαι στο τραμ και κάποιος θέλει να σηκωθώ από τη θέση μου.
– προσπαθείς να εξυπηρετηθείς σε μια υπηρεσία και δεν σε αντιμετωπίζουν καλά.
Περαιτέρω παραδείγματα παιχνιδιού ρόλων μπορούν να αποφασιστούν από τους συμμετέχοντες.
Με άλλα λόγια: Πιθανές καταστάσεις που μπορεί να με επηρεάσουν προσωπικά και στις οποίες συνήθως αντιδρώ με θυμό, λύπη ή φόβο. Η εργασία στην οποία στοχεύει το παιχνίδι ρόλων είναι: Πώς μπορώ να αντιδράσω σε τέτοιες καταστάσεις με φιλικό (δηλαδή θετικό) τρόπο που όμως να δείχνει και αυτοπεποίθηση;
Αυτή η άσκηση γίνεται σε ομάδες 3-4 ατόμων. Η εκπαιδεύτρια / ο εκπαιδευτής μπορεί να συμμετάσχει σε κάποια/ες για να εμπνεύσει/βοηθήσει τις ομάδες.
Μετά από κάθε παιχνίδι ρόλων, οι συμμετέχουσες/οντες μπορούν να συζητήσουν μεταξύ τους μαζί με την εκπαιδεύτρια / τον εκπαιδευτή:
– Ήταν το άτομο που έπρεπε να αντιμετωπίσει την κατάσταση στη σκηνή ικανό να αντιδράσει με φιλικό τρόπο;
– Τι έκανε καλά αυτό το άτομο;
– Πώς εμφανίστηκε αυτό το άτομο στον έξω κόσμο;
– Μπορεί να γίνει κάτι διαφορετικό;
Μετά τη συζήτηση, η σκηνή επαναλαμβάνεται με τους ίδιους πρωταγωνιστές, αυτή τη φορά με τις βελτιώσεις που συζητήθηκαν.
Στη συνέχεια, η εκπαιδεύτρια / ο εκπαιδευτής ξεκινά μια ανατροφοδότηση:
– Πώς άλλαξε η κατάσταση;
– Τι λένε οι θεατές για το αποτέλεσμα της δεύτερης σκηνής;
– Πώς ένιωσαν οι πρωταγωνιστές όταν επαναλαμβανόταν η σκηνή;
6. Άσκηση 6: Ο εμπειρογνώμονας της μιας λέξης τη φορά
-Σκοπός: Συνεργασία.
– Να έχουμε συναίσθηση του άλλου ανθρώπου
– Να μην έχουμε ένα συγκεκριμένο σχέδιο στο μυαλό, αλλά να αναπτύξουμε την πεποίθηση ότι μπορούμε να αντιδράσουμε πάντα με ευελιξία σε αυτό που λέει ένας συνομιλητής
-Διάρκεια: 10 λεπτά.
-Περιγραφή: Ένα θεατρικό έργο για 3 άτομα: Το άτομο 1 είναι η παρουσιάστρια / ο παρουσιαστής ενός φανταστικού επιστημονικού προγράμματος στην τηλεόραση και παίρνει συνέντευξη από μια / έναν ειδικό (δύο ειδικούς) για ένα θέμα που είναι όσο πιο παράλογο γίνεται, π.χ. «Γιόγκα για πολικές αρκούδες». Τα άτομα 2 και 3 αντιπροσωπεύουν από κοινού τον εμπειρογνώμονα, λέγοντας εναλλάξ μόνο μία λέξη για να συμπληρωθεί η απάντηση. Αυτό είναι ιδιαίτερα αστείο όταν οι δύο αυτοί κινούνται ταυτόχρονα.
7. Τελευταία σχόλια
-Διάρκεια: 10 λεπτά
-Περιγραφή: Η εκπαιδεύτρια / ο εκπαιδευτής ρωτά τις απόψεις των συμμετεχουσών / όντων για την τρέχουσα ενότητα. Αυτά μπορούν να καταγραφούν σε flipchart και να συζητηθούν.
Πιθανές ερωτήσεις είναι:
Ποιες ασκήσεις ήταν χρήσιμες για την επίτευξη των προηγούμενων συλλεγμένων στόχων;
Ποιες ασκήσεις βοηθούν τον πρωταγωνιστή συγκεκριμένα στην κατάστασή του;
Τι θα ευχόσασταν;
