ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣ
Ο στόχος αυτής της συνεδρίας είναι να παράσχει στους επαγγελματίες ψυχικής υγείας δεξιότητες αυτοσχεδιασμού, προκειμένου να βοηθήσει τις νέες/τους νέους με ζητήματα θυμού και κοινωνικής απόρριψης να αναγνωρίσουν τα συναισθήματά τους, να τα διαχειριστούν και να τα μετατρέψουν σε θετικά συναισθήματα.
Μέχρι το τέλος της συνεδρίας οι συμμετέχουσες/οντες θα μπορούν:
– Να χρησιμοποιούν τεχνικές θεάτρου ως μια μεθοδολογία (μεθοδολογικό τρόπο) για την πρόληψη της συναισθηματικής βίας
– Να δημιουργούν εντός της ομάδας και μέσω τεχνικών αυτοσχεδιασμού μια «ασφαλή ζώνη» για οποιοδήποτε τύπο θυμάτων και επιτιθέμενων
– Να αναλύουν και να εμβαθύνουν στην ιστορία, στη σημασία της και τις συνέπειές της, στα μέλη της ομάδας, μέσω τεχνικών δράματος και δραστηριοτήτων ψηφιακού δράματος.
ΣΕΝΑΡΙΟ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ
Ο Γουίλιαμ είναι ένας δεκαπεντάχρονος μαθητής με αυτισμό. Ο Γουίλιαμ είναι, σε γενικές γραμμές, ένας πολύ χαρούμενος και ευχάριστος νεαρός. Έχει υπέροχη αίσθηση του χιούμορ και είναι ευχάριστο να βρίσκεσαι κοντά του.
Το χιούμορ του Γουίλιαμ τον έχει βοηθήσει να κάνει μερικούς φίλους στην τάξη του.
Ο Γουίλιαμ θέλει να τα πηγαίνει καλά στο σχολείο. Είναι τελειομανής και θέλει να είναι άριστος στα μαθήματά του. Αλλά ο Γουίλιαμ χρειάζεται να του γίνονται υπενθυμίσεις για να είναι συγκεντρωμένος κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Ο Γουίλιαμ τείνει επίσης να βιάζεται κατά τη διάρκεια των σχολικών εργασιών, δεν διαβάζει πλήρως τις οδηγίες και τις ερωτήσεις που τίθενται επειδή βιάζεται να ολοκληρώσει την εργασία του γρήγορα. Ο Γουίλιαμ απογοητεύεται εύκολα και θυμώνει και, παρόλο που η συμπεριφορά του έχει βελτιωθεί φέτος, εξακολουθεί, περιστασιακά, να αναστατώνεται και να φωνάζει, να χτυπά τον εαυτό του, να πετάει πράγματα ή να κλαίει.
Αυτή του η κυκλοθυμική συμπεριφορά εμφανίζεται όλο και πιο συχνά, ειδικά τις εβδομάδες που είναι φορτωμένες με εργασίες, και κάνει τους φίλους του να ενοχλούνται. Οι συμμαθητές του ενοχλήθηκαν σε τέτοιο βαθμό που κανείς δεν ήθελε πλέον να συνεργαστεί μαζί του στις ομαδικές εργασίες και τον απέκλεισαν.
ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗΣ
Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής καλωσορίζει τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες και τους ενημερώνει για το σενάριο περίπτωσης (βλ. παραπάνω) είτε μέσω παρουσίασης power point είτε προφορικά. Αφού ενημερώσει τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες για το σενάριο, η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής παρουσιάζει τους στόχους της συνεδρίας επισημαίνοντας το είδος της επιθετικότητας, τα συναισθήματα και τις στρατηγικές αντιμετώπισης:
o Τύπος επιθετικότητας: παράδειγμα σχεσιακής επιθετικότητας – αποκλεισμός, οστρακισμός.
o Συναισθήματα: θυμός.
o Αντιμετώπιση: στρεσογόνοι παράγοντες που σχετίζονται με την ψυχική ασθένεια / κοινωνική απόρριψη.
o Αντιμετώπιση: λειτουργικές στρατηγικές αντιμετώπισης.
o Ερωτήσεις και απαντήσεις:
1η ερώτηση
Σε ποιο σημείο του σεναρίου θεωρείτε ότι ο πρωταγωνιστής έπεσε θύμα βίας; Σε τι είδους βία αναφέρεται το σενάριο;
1η απάντηση
Όταν κανένας από τους συμμαθητές του δεν ήθελε πια να είναι φίλος του και τον απέκλεισαν από τις ομαδικές εργασίες και τον άφησαν μόνο του, όπως ήταν πριν να γίνει μέλος αυτής της τάξης.
Αναφέρεται στη συναισθηματική βία, πιθανότατα λεκτική και μη λεκτική που εκφράζεται με χειρονομίες και μίμηση.
2η ερώτηση
Πιστεύετε ότι οι σκέψεις, οι ενέργειες, τα συναισθήματα και οι στάσεις που υιοθέτησε ο πρωταγωνιστής του σεναρίου τον βοήθησαν να αντιμετωπίσει αυτήν την κατάσταση; Υπάρχουν εναλλακτικές ιδέες;
2η απάντηση
Όχι, στην ψυχική κατάσταση που βρισκόταν δε μπορούσε να αντιμετωπίσει την περίσταση. Εάν οι συναισθηματικές εξάρσεις του Γουίλιαμ δεν λάβουν ειδική παρέμβαση, για να μπορέσει να διαχειριστεί τα αρνητικά του συναισθήματα, τότε η ψυχολογική πίεση που αντιμετωπίζει ο Γουίλιαμ στον κοινωνικό του περίγυρο θα γίνει πιο σοβαρή.
3η ερώτηση
Ποιες άλλες παρεμβάσεις και ενέργειες θα μπορούσαν να βοηθήσουν περαιτέρω τον πρωταγωνιστή μας να αντιμετωπίσει αυτό το περιστατικό και άλλα παρόμοια περιστατικά στο μέλλον;
3η απάντηση
• Να ανακαλύψει τους λόγους της συναισθηματικής του κατάρρευσης
• Να δημιουργηθεί μια «ασφαλής ζώνη» για αυτόν
• Παρεμβάσεις συμπεριφοράς και ανάπτυξης
• Παρεμβάσεις σε σχέση με την οικογένεια
• Παρεμβάσεις που να βασίζονται στη θεραπεία και ιατρικές παρεμβάσεις
• Εναλλακτικές παρεμβάσεις (π.χ.: δίαιτες περιορισμού)
Και επίσης:
– Ποιες είναι οι βασικές προβληματικές που εκτίθενται στο σενάριο;
– Πώς σχετίζονται τα θέματα που παρουσιάζονται στην παραπάνω περίπτωση με συγκεκριμένα συναισθήματα;
– Ποια είναι αυτά τα συναισθήματα;
Στη συνέχεια γίνεται μια συζήτηση και οι συμμετέχουσες/οντες εκφράζουν τις ιδέες τους. Με την ολοκλήρωση αυτής της ενότητας, οι συμμετέχουσες/οντες θα πρέπει να έχουν ξεκαθαρίσει ότι αυτό το υποθετικό σενάριο ασχολείται με: τη σχεσιακή επιθετικότητα που έχει ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό, τον οστρακισμό και ότι το συναίσθημα στο οποίο θα επικεντρωθεί αυτή η συνεδρία είναι ο θυμός.
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ
Αυτή η συνεδρία πραγματοποιείται μεταξύ της εκπαιδεύτριας/του εκπαιδευτή (επαγγελματία τεχνικών αυτοσχεδιασμού) και των επαγγελματιών ψυχικής υγείας. Όλοι πρέπει να φορούν άνετα ρούχα και παπούτσια.
o Διάρκεια: 90 λεπτά.
o Αριθμός συμμετεχουσών/όντων: 6-20.
o Τόπος: Ένα δωμάτιο όπου να υπάρχει χώρος για κίνηση.
- Υλικά και εργαλεία: Ένα κουτί, μικρές κάρτες με επιρρήματα γραμμένα πάνω τους, μια συσκευή αναπαραγωγής μουσικής, τραγούδια, μεγάλα χαρτιά για σχέδιο / γράψιμο, χαρτόνια, χρωματιστά μολύβια, στυλό και μολύβια.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Σε αυτές τις συνεδρίες προτείνεται ένα σύνολο δραστηριοτήτων για την αντιμετώπιση των συναισθημάτων που προκαλούνται από καταστάσεις λεκτικής βίας, ορισμένες δραστηριότητες μπορεί να είναι καταλληλότερες σε σχέση με κάποιες άλλες για τους τελικούς αποδέκτες/εκπαιδευόμενους. Αυτό εξαρτάται από παράγοντες όπως η κουλτούρα τους ή η ψυχική τους ασθένεια (π.χ. δραστηριότητες που περιλαμβάνουν σωματική επαφή). Ο επαγγελματίας ψυχικής υγείας που θα ηγηθεί της εκάστοτε συνεδρίας στους λήπτες μπορεί να παραλείψει ή να τροποποιήσει κάποιες από τις ασκήσεις προσαρμόζοντας τες στις ανάγκες των εκπαιδευομένων.
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Εισαγωγή
– Διάρκεια: 10 λεπτά.
– Περιγραφή: Παρουσιάζεται το σενάριο, οι ερωτήσεις και το συναίσθημα.
Εισαγωγικές Ασκήσεις – Εκπαίδευση στον αυτοσχεδιασμό
1. Άσκηση 1: Πες το όνομά σου
– Σκοπός: Να γνωριστούν τα μέλη της ομάδας, να χαλαρώσουν και να συμμετάσχουν στην ομάδα, να χρησιμοποιήσουν τη δική τους φωνή.
– Διάρκεια: 5 λεπτά.
– Περιγραφή: Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής ζητά από τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες να σχηματίσουν έναν κύκλο. Στη συνέχεια, η/ο μία/ένας μετά την/τον άλλη/άλλο, λένε τα ονόματά τους, και επίσης ένα πράγμα που λατρεύουν να κάνουν και ένα πράγμα που μισούν να κάνουν.
2. Άσκηση 2: Εκφράζοντας συναισθήματα με τη φωνή
–Σκοπός: Ενεργή συμμετοχή, συμμετοχή σε ομάδα, χρήση της φωνής, έκφραση συναισθημάτων, δημιουργικότητα.
– Διάρκεια: 5 λεπτά.
– Περιγραφή: Οι συμμετέχουσες/οντες παραμένουν στον κύκλο. Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής παίρνει το κουτί με τις μικρές κάρτες και ζητά από τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες να επιλέξουν μια κάρτα στην οποία είναι γραμμένα επιρρήματα, όπως «χαρούμενα», «ευχάριστα», «αστεία», «θυμωμένα», «θλιμμένα» και ούτω καθεξής. Η καθεμία/ο καθένας παίρνει μια κάρτα και τη διαβάζει χωρίς να τη φανερώσει. Έπειτα, στον κύκλο, αρχίζουν να λένε με τη σειρά το όνομά τους ακολουθώντας το συναίσθημα που είναι γραμμένο στην κάρτα. Οι άλλες/οι συμμετέχουσες/οντες αναγνωρίζουν το συναίσθημα που εκφράζεται. Όταν όλες/οι έχουν πει το όνομά τους σύμφωνα με αυτό που έγραφε η κάρτα τους, τις τοποθετούν πίσω στο κουτί. Η άσκηση επαναλαμβάνεται τουλάχιστον 2 φορές, έτσι ώστε διαφορετικοί συμμετέχουσες/οντες να εκφράζουν διαφορετικά συναισθήματα. Σε περίπτωση που η ίδια κάρτα επιλέχθηκε από την ίδια συμμετέχουσα/τον ίδιο συμμετέχοντα, τότε η συμμετέχουσα/ο συμμετέχων βρίσκει έναν διαφορετικό τρόπο για να εκφράσει το ίδιο συναίσθημα.
3. Άσκηση 3: Υποστηρίζοντας τα συναισθήματα με το σώμα
– Σκοπός: Συμμετοχή στην ομάδα, χρήση της φωνής και του σώματος για να εκφραστούν τα συναισθήματα, δημιουργικότητα.
– Διάρκεια: 5 λεπτά.
– Περιγραφή: Οι συμμετέχουσες/οντες παραμένουν στον κύκλο. Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής παίρνει το κουτί με τις μικρές κάρτες και ζητά από τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες να επιλέξουν μια κάρτα στην οποία είναι γραμμένα επιρρήματα, όπως «χαρούμενα», «ευχάριστα», «αστεία», «θυμωμένα», «θλιμμένα» και ούτω καθεξής. Η καθεμία/ο καθένας παίρνει μια κάρτα και τη διαβάζει χωρίς να τη φανερώσει. Έπειτα, στον κύκλο, οι συμμετέχουσες/οντες λένε το όνομά τους χρησιμοποιώντας το σώμα τους για να υποστηρίξουν το συναίσθημα. Για παράδειγμα, οι συμμετέχουσες/οντες μπορούν να χτυπήσουν τα πόδια τους, να λυγίσουν τον κορμό τους, να χρησιμοποιήσουν το χέρι τους και ούτω καθεξής. Οι άλλες/οι συμμετέχουσες/οντες αναγνωρίζουν το συναίσθημα που εκφράζεται. Όταν όλοι έχουν εκφράσει με το σώμα και τη φωνή τα ονόματά τους σύμφωνα με τις επιλεγμένες κάρτες, τις τοποθετούν πίσω στο κουτί. Η άσκηση επαναλαμβάνεται τουλάχιστον 2 φορές, έτσι ώστε διαφορετικοί συμμετέχουσες/οντες να εκφράσουν διαφορετικά συναισθήματα.
Σε περίπτωση που η ίδια κάρτα επιλέχθηκε από την ίδια συμμετέχουσα/τον ίδιο συμμετέχοντα, τότε η συμμετέχουσα/ο συμμετέχων βρίσκει έναν διαφορετικό τρόπο να εκφράσει το ίδιο συναίσθημα.
4. Άσκηση 4: Οι δυνατότητες του σώματος
– Σκοπός: Συμμετοχή σε ομάδα, αντίληψη των δυνατοτήτων του σώματος (δυνατότητες και περιορισμοί), αντίληψη του χώρου, δημιουργικότητα, φαντασία.
– Διάρκεια: 5 λεπτά.
– Περιγραφή: Οι συμμετέχουσες/οντες αρχίζουν να περπατούν ελεύθερα στο χώρο. Πρέπει να προσπαθήσουν να καλύψουν ολόκληρο το χώρο και να έχουν στο μυαλό του να «γεμίζουν» όλα τα μέρη του χώρου και να κινούνται όπου υπάρχει κενό. Μετά από περίπου 30 δευτερόλεπτα και χωρίς να σταματήσουν οι συμμετέχουσες/οντες να περπατάνε, η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής τους ζητά να αρχίσουν να κινούν το δεξί τους χέρι και να συνειδητοποιήσουν/αντιληφθούν όλες τις πιθανές κινήσεις που μπορεί να εκτελέσει, για παράδειγμα, τις πιθανές κινήσεις των δακτύλων, του καρπού, του αγκώνα και ούτω καθεξής.
Ενώ κινούν το χέρι τους, η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής τους καθοδηγεί και προτείνει διαφορετικές κινήσεις που μπορεί να πραγματοποιήσει το χέρι. Όταν η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής αξιολογήσει ότι οι συμμετέχουσες/οντες έχουν εξαντλήσει τις περισσότερες ή / και όλες τις πιθανές κινήσεις που μπορεί να κάνει το δεξί χέρι, ζητά να ακολουθηθεί η ίδια διαδικασία με το αριστερό χέρι. Στη συνέχεια, η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής ζητά να κινήσουν το δεξί πόδι, επιτρέποντας στις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες να στέκονται στο αριστερό τους πόδι και τους ζητά να ακολουθήσουν την ίδια διαδικασία. Στη συνέχεια ακολουθείται η ίδια διαδικασία με το αριστερό πόδι. Έπειτα, ενώ οι συμμετέχουσες/οντες αρχίζουν να περπατούν ξανά, η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής τους ζητά να κουνήσουν τους γοφούς τους και, όταν το κρίνει κατάλληλο, τους ζητά να σχηματίσουν έναν κύκλο. Ενώ βρίσκονται στον κύκλο, η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής τους ζητά να αρχίσουν να κινούν το κεφάλι τους. Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής πρέπει να έχει κατά νου ότι η κίνηση του κεφαλιού είναι δύσκολη, οπότε πρέπει να τους παρακολουθεί με προσοχή και να τους προσέχει. Όταν τελειώσει με την κίνηση του κεφαλιού, η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής θα μπορούσε να τους ζητήσει να πουν το όνομά τους χρησιμοποιώντας ένα συναίσθημα που θέλουν και να το υποστηρίξουν με ολόκληρο το σώμα τους.
5. Άσκηση 5: Χορός
– Σκοπός: Συμμετοχή σε ομάδα, αντίληψη των δυνατοτήτων του σώματος, δημιουργικότητα, απελευθέρωση, φαντασία.
– Διάρκεια: 5 λεπτά.
–Περιγραφή: Ενώ βρίσκεται η ομάδα στον κύκλο, η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής βάζει μουσική και ζητά από τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες να αρχίσουν να χορεύουν. Η μουσική θα πρέπει να έχει διάρκεια περίπου 3-5 λεπτά, ανάλογα με την ομάδα. Θα πρέπει να ξεκινήσει με αργό ρυθμό, να φτάσει σε κάποιου είδους κλιμάκωση, οπότε και η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής θα ζητήσει από τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες να χορέψουν σαν να ήταν μέλη μιας φυλής που εκτελεί έναν χορό, στη συνέχεια θα πρέπει να επιβραδύνει την ένταση των συμμετεχόντων για να τους προετοιμάσει για την επόμενη άσκηση.
6. Άσκηση 6: Μια ταινία μικρού μήκους ως ψηφιακό πρόσχημα
– Σκοπός: Ταύτιση με την ιστορία, πρόκληση συναισθημάτων και σκέψεων για τους χαρακτήρες, εστίαση σε συναισθήματα, «θύματα και επιτιθέμενοι».
– Διάρκεια: 13 λεπτά.
– Ψηφιακό υλικό: Σύνδεσμος ταινίας μικρού μήκους:
(η ταινία είναι μαθητική παραγωγή/εργασία)
-Περιγραφή: Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής προλογίζει την ταινία μικρού μήκους Το παιδί με την κόκκινη γραμμή (9:55 λεπ.) και ζητά από τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες, ενόσω βλέπουν την ταινία, να επικεντρωθούν στην πλοκή, τα συναισθήματα και τα κίνητρα των χαρακτήρων. Στο τέλος της προβολής, καλεί τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες να εκφράσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά που τους δημιουργήθηκαν από την προβολή της ταινίας. Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής γράφει σε ένα μεγάλο χαρτί ζωγραφικής τις αντιδράσεις και τα σχόλια των συμμετεχόντων.
7. Άσκηση 7: Δραματοποιώντας σκηνές από την ταινία μικρού μήκους – Μέρος Α
– Σκοπός: Τεχνικές εφαρμοσμένου θεάτρου και θεάτρου φόρουμ, διαδραστικές θεατρικές ασκήσεις για ατομική και ομαδική ανταλλαγή συμπεριφορών και στάσεων απέναντι στον αποκλεισμό και τον εξοστρακισμό.
– Διάρκεια: 12 λεπτά.
– Ψηφιακό υλικό: Σύνδεσμος ταινίας μικρού μήκους.
-Περιγραφή: Οι συμμετέχουσες/οντες κάθονται σε έναν κύκλο για να μπορούν να βλέπουν ο ένας τον άλλον. Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής ζητά από τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες να επιλέξουν μια σκηνή από την ταινία κατά την οποία ο πρωταγωνιστής αισθάνεται αμηχανία ή / και θυμό. Σε αυτό το σημείο μπορούν να παρακολουθήσουν ξανά τη σκηνή ή απλώς να συγκρατήσουν τις πληροφορίες από την προφορική αφήγηση. Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής, στο ρόλο του θύματος-πρωταγωνιστή, εκτελεί τη σκηνή στη μέση του κύκλου και μπορεί να παίξει/εκτελέσει τη σκηνή σε συνεργασία με κάποιους από τους συμμετέχοντες. Η υπόλοιπη ομάδα συμμετέχει ως παρατηρητής. Στη συνέχεια, η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής ενημερώνει τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες ότι θα παρουσιάσει ξανά τη σκηνή και ότι όποια/ος επιθυμεί έχει το δικαίωμα να διακόψει την σκηνή ανά πάσα στιγμή, λέγοντας «στοπ», και να κάνει εναλλακτικές προτάσεις σχετικά με το πώς μπορεί να εξελιχθεί. Τότε, η συμμετέχουσα/ο συμμετέχων που είπε «στοπ» αντικαθιστά τον εκπαιδευτή-πρωταγωνιστή και αλλάζει τη σκηνή: η συμμετέχουσα/ο συμμετέχων μπορεί να προσφέρει μια άλλη άποψη, να αλλάξει τα συναισθήματα, τις εκφράσεις ή τα στοιχεία του σεναρίου, αυτοσχεδιάζοντας σε διαφορετικές πτυχές της αρχικής σκηνής. Στη συνέχεια, ένας άλλος συμμετέχων αντικαθιστά τον εκπαιδευτή και στο τέλος όλοι στον κύκλο εκφράζουν σκέψεις και συναισθήματα, σαν να ήταν στο ρόλο του πρωταγωνιστή (συλλογικός ρόλος). Ανάλογα με την ομάδα η/ο εκπαιδεύτρια/εκπαιδευτής έχει την εναλλακτική να εκτελέσει τις τεχνικές του θεάτρου φόρουμ χωρίς τη συμμετοχή ολόκληρης της ομάδας: η/ο εκπαιδεύτρια/εκπαιδευτής μπορεί να επιλέξει τον βασικό χαρακτήρα που θέλει να παρουσιάσει και να αυτοσχεδιάσει σε έναν μονόλογο τα συναισθήματα του συγκεκριμένου χαρακτήρα, τα οποία θέλει να μεταδώσει στην υπόλοιπη ομάδα. Έπειτα η ομάδα, κατόπιν παραίνεσης της/του εκπαιδεύτριας/εκπαιδευτή, μπορεί να αντιδράσει στην παρουσιαζόμενη κατάσταση με όποιον τρόπο επιθυμεί (λεκτικά, σωματικά κ.λπ.).
8. Άσκηση 8: Δραματοποιώντας σκηνές από την ταινία μικρού μήκους – Μέρος Β
– Σκοπός: Τεχνικές εκπαιδευτικού δράματος, διαδραστικές θεατρικές ασκήσεις για την ανάδειξη των διαφορετικών σημείων εστίασης και την εμβάθυνση στις στάσεις/θέσεις του χαρακτήρα.
– Διάρκεια: 10 λεπτά.
– Ψηφιακό υλικό: Σύνδεσμος ταινίας μικρού μήκους – τελευταία σκηνή (λεπ. 7:55-8:56)
-Περιγραφή: Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής εστιάζει στην τελευταία σκηνή της ταινίας μικρού μήκους κατά τη διάρκεια της οποίας το «παιδί-θύμα» (Κωνσταντίνος) βρίσκει το θάρρος να πει τις ατάκες του μπροστά στο κοινό και να εμποδίσει τους συμμαθητές του από το να τον παρακάμψουν (βλ. λεπ. 7:55-8:56). Η ομάδα παρακολουθεί αυτή τη σκηνή ξανά. Στη συνέχεια, η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής οδηγεί τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες να εκτελέσουν τον «διάδρομο της συνείδησης» (conscience alley): Μια συμμετέχουσα/Ένας συμμετέχων (ή η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής) περπατά, στο ρόλο του παιδιού με την κόκκινη γραμμή (Κωνσταντίνος), μεταξύ των δυο αντικριστών σειρών εκπαιδευομένων (μαθητών) που προσφέρουν συμβουλές στον χαρακτήρα που περνά ανάμεσά τους. Οι συμμετέχουσες/οντες προσφέρουν συμβουλές ως οι ίδιοι ή ως άλλοι χαρακτήρες της ταινίας. Στη συνέχεια η συμμετέχουσα/ο συμμετέχων ή η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής, στο ρόλο του Κωνσταντίνου, κάθεται σε μια καρέκλα μπροστά από την ομάδα και απαντά σε ερωτήσεις που του θέτει η ομάδα σχετικά με τις αξίες, τις σχέσεις, τα συναισθήματα, τη συμπεριφορά του και ούτω καθεξής («καρέκλα των αποκαλύψεων»/«hot-seating»). Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής καθοδηγεί τις ερωτήσεις προς εποικοδομητικές κατευθύνσεις και εστιάζοντας στην τελευταία σκηνή της ταινίας. Στο τέλος, ζητά από τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες ποια/ος θα ήθελε να αναλάβει το ρόλο του Κωνσταντίνου και να απαντήσει σε οποιαδήποτε από τις παραπάνω ερωτήσεις, με τον δικό της/του τρόπο (ανοίγοντας / δίνοντας ευκαιρίες για τη δημιουργία ενός συλλογικού ρόλου). Έπειτα, η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής καλεί έναν εθελοντή για να παίξει το ρόλο του «Δημήτρη» στον αυτοσχεδιασμό της «καρέκλας των αποκαλύψεων» («hot-seat»). Ο Δημήτρης, είναι το παιδί που προσπάθησε να εμποδίσει τον Κωνσταντίνο να εκφραστεί μπροστά στο κοινό (τελευταία σκηνή).
Εναλλακτικά, η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής ή άλλη/ος συνάδελφος εκτελεί τον ρόλο του Δημήτρη. Ο Δημήτρης μπαίνει στην «καρέκλα των αποκαλύψεων» («hot-seat») και οι συμμετέχουσες/οντες μπορούν να του θέσουν ερωτήσεις σχετικά με τη συμπεριφορά του απέναντι στον Κωνσταντίνο, τη σχέση τους και λεπτομέρειες που σχετίζονται με τα σημεία καμπής αυτής της σκηνής (ο Κωνσταντίνος υποστηρίζει τον Δημήτρη παρόλο που ο Δημήτρης με τους άλλους συμμαθητές του τον κοροϊδεύουν, ο Κωνσταντίνος, βρίσκει το θάρρος να ξεπεράσει τα εμπόδια και ούτω καθεξής). Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής δίνει την ευκαιρία σε ολόκληρη την ομάδα να μπει στο ρόλο του Δημήτρη στην «καρέκλα των αποκαλύψεων» («hot-seat»). Θέτει το ερώτημα: Υπάρχει κάποια από τις παραπάνω ερωτήσεις που θα θέλατε να απαντήσετε καθώς ήσασταν στο ρόλο του Δημήτρη; («Συλλογικός ρόλος»). Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής συγχαίρει τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες για τη δραματοποίηση και τη συμμετοχή τους σε όλες τις παραπάνω ασκήσεις και τους ζητά να βγούνε πια από τους ρόλους τους.
– Άλλη εναλλακτική: η όλη άσκηση μπορεί να εκτελεστεί από την/τον εκπαιδεύτρια/εκπαιδευτή, η οποία/ο οποίος κάθετε στη «δύσκολη θέση» και απαντά στην υπόλοιπη ομάδα. Αν η ομάδα δεν απαντήσει μπορεί να εκτελέσει όλη την άσκηση ως μονόλογο.
ΕΝΔΟΣΚΟΠΗΣΗ-ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ
9. Άσκηση 9: Ζωγραφική – Άσκηση δημιουργικής γραφής
– Σκοπός: Αναστοχασμός και ανταπόκριση σε σχέση με το δράμα/τη δραματοποίηση, αφομοίωση χαρακτήρων και συναισθημάτων.
– Διάρκεια: 5 λεπτά.
– Περιγραφή: Οι συμμετέχουσες/οντες, σε μικρές ομάδες, σχεδιάζουν μια εικόνα που να είναι εμπνευσμένη από τις παραπάνω διαδικασίες και μπορούν να προσθέσουν στίχους, λέξεις ή συνθήματα. Στη συνέχεια, μοιράζονται τα όσα έχουν γράψει και ζωγραφίσει με ολόκληρη την ομάδα. Εναλλακτικά, μπορούν να γράψουν ή να συνθέσουν μια παράγραφο με τις εσωτερικές σκέψεις για οποιονδήποτε από τους χαρακτήρες της ταινίας.
10. Άσκηση 10: Πιάνοντας τη μπάλας
– Σκοπός: Ακρίβεια, επικοινωνία, ετοιμότητα, κίνηση του σώματος, αντίληψη της ομάδας, δημιουργικότητα, φαντασία.
– Διάρκεια: 5 λεπτά.
– Περιγραφή: Ενώ η ομάδα βρίσκεστε στον κύκλο, η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής δημιουργεί μια φανταστική μπάλα. Παρουσιάζει τη μπάλα στις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες. Για παράδειγμα, μπορεί να πει: αυτή είναι η αγαπημένη μου, κίτρινη μπάλα του τένις, είναι μικρή, μαλακή και έχει κανονικό βάρος, ή, αυτή είναι η πορτοκαλί μπάλα μου του μπάσκετ, είναι αρκετά μεγάλη και μάλλον βαριά και ούτω καθεξής.
Στη συνέχεια, λέει ότι όλοι θα τη ρίξουν ο ένας στον άλλο και ρίχνει τη μπάλα σε έναν συμμετέχοντα ο οποίος στη συνέχεια τη ρίχνει στον επόμενο και ούτω καθεξής. Οι συμμετέχουσες/οντες πρέπει να ρίξουν την μπάλα ο ένας στον άλλο έχοντας κατά νου το σχήμα και το βάρος της. Όταν η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής αισθάνεται ότι αυτή η μπάλα έχει εξαντλήσει τη λειτουργία της, ζητά από έναν άλλο συμμετέχοντα να δημιουργήσει τη δική του μπάλα και το παιχνίδι συνεχίζεται. Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής θα κρίνει πότε θα τελειώσει το παιχνίδι, λαμβάνοντας υπόψη την ανταπόκριση της ομάδας. Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής επισημαίνει τον κοινό στόχο της διατήρησης της ροής της μπάλας ως κοινό στόχο για το «χτίσιμο» της ομάδας («team building»).
11. Άσκηση 11: Σχεδιάζοντας τη μπάλα
– Σκοπός: Μεταφορική – κυριολεκτική έννοια λέξης, ομαδικός αναστοχασμός
– Διάρκεια: 5 λεπτά.
– Περιγραφή: Σε ένα χαρτόνι, ολόκληρη η ομάδα, καθοδηγούμενη από τον εκπαιδευτή, σχεδιάζει μια μεγάλη μπάλα (την κοινή μπάλα-στόχος τους, «ball-goal»), μέσα σε αυτή οι συμμετέχουσες/οντες μπορούν να προσθέσουν ένα σύμβολο και να γράψουν μερικές λέξεις που να σχετίζονται με θετικές/καλές ιδέες για την οικοδόμηση μιας φιλικής ομαδικής επικοινωνίας. Η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής επισημαίνει τα θετικά συναισθήματα και τις ιδέες.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
– Διάρκεια: 5 λεπτά.
– Περιγραφή: Στο τέλος της συνεδρίας η εκπαιδεύτρια/ο εκπαιδευτής θα υποβάλει ερωτήσεις που θα διεγείρουν τον προβληματισμό, δηλαδή «Πώς νομίζετε ότι η παραπάνω συνεδρία συνδέεται με το συναίσθημα που αντιμετωπίζουμε;», «Τι θεωρήσατε βοηθητικό και / ή χρήσιμο;» και ούτω καθεξής. Στη συνέχεια, θα καλέσει τις συμμετέχουσες/τους συμμετέχοντες να εντοπίσουν τι «τράβηξε» την προσοχή τους, τι κέρδισαν και τι θέλουν να κρατήσουν ως σημείο αναφοράς από όλη την παραπάνω διαδικασία, καθώς και να υποβάλουν ερωτήσεις σχετικά με τις παραπάνω ασκήσεις.
